Xạ Thủ Nằm Bắn

Xạ thủ nằm bắn – một cuộc nổi loạn bất thành

Sau bốn cuốn tiểu thuyết: Made in Việt Nam, Chinatown, Paris 11 tháng 8, T mất tích , cái tên Thuận không còn xa lạ với độc giả Việt Nam. Xạ thủ nằm bắn (*) là tác phẩm đầu tiên chị xuất hiện dưới danh nghĩa dịch giả. Theo dịch giả Thuận tiết lộ, chị đã lấy cảm hứng từ cuốn này để viết T mất tích (NXB Hội nhà văn 2006).

Martin Terrier là một chàng trai đơn độc và nghèo kiết xác, phải lòng con gái một gia đình quyền quý trong vùng. Trong khi nàng có tiền bạc, nhan sắc, một ống bố giàu sụ cấm cửa bọn nghèo hèn chạm đến con gái mình thì Martin chỉ có sự ngờ nghệch, chiếc môtô cũ nát và ông bố say xỉn tối ngày. Cay đắng và tủi nhục, Martin quyết chí ra đi mang theo khát vọng đổi đời và lời hứa hẹn của người yêu sẽ đợi hắn.

Sau mười năm hành nghề sát thủ chuyên nghiệp, Martin quyết định rửa tay gác kiếm, hy vọng số tiền ki cóp bấy lâu có thể giúp hắn an hưởng phần đời còn lại bên người tình xưa. Thế nhưng, kế hoạch không hoàn hảo như hắn định, đầu tiên là sự từ chối và mỉa mai của ông chủ xừ Cox trước ý định hoàn lương của Martin, tiếp sau đó là sự săn lùng ráo riết của những kẻ Martin có nợ máu, rồi hình ảnh nàng Anna xinh đẹp mười năm trước nay hoá thành một thiếu phụ nghiện ngập.

Bỏ lại quê nhà rất nhiều máu và tử thi, Martin cuối cùng cũng đưa được tình nương cao chạy xa bay, nhưng tất cả sụp đổ trước mắt khi vốn liếng bấy lâu bỗng chốc tan thành mây khói. Vậy là một lần nữa, mơ mộng phải gạt đi, súng lại lên nòng, tư thế nằm bắn hoàn hảo để khử một con mồi bự: đại diện các nước xuất khẩu dầu lửa OPEC tại Pháp, thế nhưng chính lúc đấy, gã cay đắng nhận ra rằng mình sẽ trở thành con mồi kế tiếp khi hoàn thành nhiệm vụ… Sau biết bao cuộc rượt đuổi, chạy trốn, trở thành nạn nhân khôi hài trong một âm mưu chính trị xuyên quốc gia, Martin kết thúc cuộc đời oanh liệt của mình tại một xó quê, an phận với chân bồi bàn và thường xuyên say xỉn như bố gã nhiều năm trước. Nàng Anna, dù già cỗi và tàn tạ, nhanh chóng chán ngấy cuộc sống không phiêu lưu cũng chẳng giàu có. Nàng bỏ đi vào mùa thu, còn Martin, đôi khi trong giấc ngủ vẫn lấy tư thế của xạ thủ nằm bắn.

Tử thi dày đặc ở mỗi trang sách, độ căng đến từng chi tiết, nhịp điệu nhanh, sự hiện diện của những thế lực ngầm, những tay anh chị tàn bạo và thông số kỹ thuật cụ thể của các loại vũ khí…, tất cả những yếu tố chuẩn mực của thể loại tiểu thuyết trinh thám đã giúp Xạ thủ nằm bắn của J.P. Manchette hút hồn người đọc, mặc dù tác phẩm được viết nên từ hai môtip không mới: sát thủ gác kiếm và gã trai trở lại cố hương tìm người tình cũ sau nhiều năm lang bạt. Bên cạnh đó, bằng sự hoà trộn giữa nhiều yếu tố: phiêu lưu, phê phán xã hội, những hoạ tiết đời thường, giọng điệu hài hước mang đậm chất giễu nhại (thể hiện rõ nét ở những chương cuối), tác phẩm ám ảnh người đọc bởi sự khốn cùng của thân phận con người cũng như tính khốc liệt, tàn bạo của một xã hội, một thời đại không có chỗ cho hy vọng và thay đổi. Hình tượng Martin Terrier xuất hiện cuối tác phẩm trong vai trò gã bồi bàn nhếch nhác là sự lặp lại gần như trùng khít chân dung của bố gã nhiều năm trước. Cuộc đời của Martin, cuối cùng cũng chỉ là một cuộc nổi loạn bất thành.

Ph.Thuỷ

(Thứ Sáu, 13/07/2007)
Nhà văn Thuận: 
Chẳng nên cơm cháo gì nếu không nhờ… đồng nghiệp

Nhà văn Thuận

TT – Lần đầu tiên “đứng vai” dịch giả với bản dịch vừa ra mắt: Xạ thủ nằm bắn – tiểu thuyết trinh thám Pháp, từ Paris, Thuận – tác giả Made in Vietnam, Chinatown, Paris 11.8, T mất tích… chia sẻ với Tuổi Trẻ những xúc cảm mới của chị.

* Trạng thái của Thuận sau khi “xong việc” với Xạ thủ nằm bắn (XTNB)? Liệu có là một cái thở phào vì thoát ra được một nơi mà “tử thi dày đặc mỗi trang sách”?

– Từ lúc đọc cho đến khi dịch, chưa bao giờ XTNB mang lại cho tôi cảm giác vẫn gặp khi đối diện một tiểu thuyết trinh thám. Đúng là có nhiều tiếng súng và máu chảy, nhưng bên cạnh đó tôi bị thu hút bởi những thứ khác, nhất là cách viết đặc biệt của tác giả J. – P. Manchette. Nhưng thu hút có lẽ vẫn chưa phải là từ nên dùng ở đây, cảm giác tôi muốn nói đến có lẽ là băn khoăn. Không băn khoăn sao được khi những tình tiết vô cùng phức tạp được tác giả diễn tả rất giản dị…

* T mất tích nghe nói được gợi hứng từ XTNB? Vậy việc công bố bản dịch  liệu có khác nào “không khảo mà xưng” sự ảnh hưởng đó, chị không ngại sao?

– Tôi không giấu việc XTNB gây cho tôi cảm hứng để viết T mất tích, bởi vì từ cảm hứng đến sáng tạo là một con đường rất dài mà chỉ bước chân vào mới hiểu nó gian truân tới mức nào. Độc giả không thể không nhận thấy T mất tích đã nhanh chóng bỏ lại sắc thái trinh thám ban đầu để bước vào một hành trình khác hẳn: không một tiếng súng, không một thây rơi. Và lần đầu tiên, sau bốn tiểu thuyết, tôi đã dám tấn công lãnh địa của văn chương phân tích và lý luận.

Ngoài vài lời khen miễn cưỡng, các nhà văn VN hầu như ít dám bày tỏ tình cảm của mình với tác phẩm của đồng nghiệp, có lẽ nơm nớp lo bị chụp cho cái mũ “ảnh hưởng”. Tôi không xử sự như thế với Manchette hay những tác giả mà mình yêu mến. Hơn ai hết, tôi hiểu rõ việc mình làm.

* Chị có cần phải cố gắng để thoát ra khỏi sự ảnh hưởng đó?

– Không hề. Bởi vì khi viết T mất tích, tôi đã để lại sau lưng tác phẩm của Manchette. Có những nhà văn có tài thiên bẩm nhưng không có khả năng giữ nó lại quá vài tác phẩm đầu tay. Còn tôi, tôi tin mình sẽ chẳng viết nên cơm cháo gì nếu không nhờ tác phẩm của những đồng nghiệp nghiêm túc. Được đọc hay dịch họ không bao giờ gây phiền phức cho tôi trong sáng tác, ngược lại thì đúng hơn. “Học để mà chôn đi”, như Trần Dần đã chiêm nghiệm.

* XTNB là một lần rời bàn viết “đi chơi” cho vui, hay còn duyên nợ hơn thế, với chị?

– Hơn thế. Vì nếu có thời gian, tôi sẽ tiếp tục dịch thêm một tiểu thuyết nữa của Manchette – người đã có công lớn làm nên diện mạo của văn chương trinh thám Pháp. Còn hiện tại, tôi đã hoàn thành bản dịch Mở rộng phạm vi đấu tranh của Michel Houllebecq (tác giả Hạt cơ bản – T.A). Tác phẩm này cũng từng gây cho tôi rất nhiều hưng phấn để ngồi vào bàn viết T mất tích. 

* Vậy chúc chị luôn có lý do để không “mất tích” trên văn đàn!

* Martin Terrier – nhân vật chính của XTNB – được nhận xét là có “một cuộc đời nổi loạn bất thành, đôi lúc gây thót tim nhưng đáng cười và đáng thương hơn cả”. Cái ác ở đây, theo chị, cần được giải mã thế nào? – Martin Terrier giết người không ghê tay, nhưng lại hết sức ngây thơ ở chỗ cứ ngỡ tiền sẽ giúp hắn san bằng khoảng cách giai cấp và tình cảm là thứ không bao giờ đổi thay. Xã hội và lòng người phức tạp hơn nhiều. Tôi không cho rằng Martin Terrier dám nổi loạn, hắn không đủ ý thức để làm việc ấy. Nhân vật chính của XTNB phát điên chẳng phải vì “nổi loạn không thành” mà đơn giản bởi trong cuộc đọ súng cuối cùng với chính lão chủ, Martin Terrier đã nhận một viên đạn vào giữa sọ, viên đạn không cướp đi mạng sống nhưng lại lấy hết trí thông minh vốn đã ít ỏi, èo uột của hắn.

THIÊN AN

(VTV Ngày16/10/2007)
Xạ thủ nằm bắn – Hơn cả trinh thám

Đưa người đọc đi từ ngạc nhiên này đến ngạc nhiên khác, dẫn người đọc qua những tình huống hồi hộp, thót tim nhưng cũng qua câu chuyện, người đọc cảm nhận được những ý nghĩa sâu xa, những triết lý cuộc sống được trải nghiệm qua cuộc đời các nhân vật trong truyện. Đó là mục đích của tác giả và cũng là thành công của những cuốn tiểu thuyết trinh thám của các nhà văn nổi tiếng – “ Xạ thủ nằm bắn” của tác giả Jean Patrick Manchettte.

Cuốn sách kể về cuộc đời của Martin Terrier, tên lính đánh thuê, một gã nông dân nghèo khổ, cô độc với xuất thân không may mắn nhưng luôn muốn vượt lên để thay đổi số phận của mình. Để thực hiện được ước mơ của mình – trở thành quý ông và cưới người tình trong mộng, đưa nàng đi khỏi thành phố quê hương nghèo túng và dốt nát, gã đã đăng lính và rồi trở thành sát thủ. Đó là điều phải đến để thực hiện kế hoạch trong mười năm quyết tâm làm giàu của gã. Có việc gì dễ dàng hơn, kiếm tiền nhanh hơn với gã trai không tài sản, không học thức, chỉ có một năng khiếu là phản xạ nhanh hơn người do những năm chinh chiến tại châu Phi.

Sau 10 năm làm sát thủ chuyên nghiệp, gã quyết định rửa tay gác kiếm. Hy vọng với số tiền cóp nhặt được, gã sẽ được an hưởng phần đời còn lại với người tình xưa. Nhưng cuộc đời đâu có dễ dàng như vậy. Sau 10 năm, mọi sự việc, con người đều có thể thay đổi, thuận chiều, trái chiều với ước muốn năm xưa.

Ngoài khả năng tạo không khí và dựng cảnh đậm chất xinê, một đặc điểm nổi bật khác của ngòi bút Manchette trong Xạ thủ nằm bắn là việc gia tăng những chi tiết về ngoại hình nhân vật và hạn chế tối đa những chi tiết về nội tâm. Độc giả có thể hình dung về vóc dáng của nhân vật, về những thói quen, thói xấu của các nhân vật đối lập nhưng không một dòng về diễn biến tâm trạng, cảm xúc của nhân vật đuợc miêu tả.

Điều này làm nên sự bình đẳng giữa người kể chuyện với độc giả, làm nên tính chất lạnh trong văn phong Manchett, đó cũng là chuẩn mực của truyện trinh thám, nó tạo nên sự bí ẩn đầy sức lôi cuốn cho nhân vật, dù tác giả đã diễn tả những tình huống phức tạp một cách vô cùng giản dị.

Xạ thủ nằm bắn – 1 trong 10 tác phẩm đã khiến Manchette trở thành thần tượng của không ít nhà văn trinh thám Pháp hiện nay, được ông viết năm 1982. Xạ thủ nằm bắn cũng là cuốn tiểu thuyết rất được ưa chuộng, với cách viết theo trường phái mới của trinh thám Pháp – cách viết được đặt tên là “neopolar”, trong đó, tác giả dẫn dắt người đọc đi theo các tuyến nhân vật rất điện ảnh, với những lớp cảnh rất hoàn chỉnh.

Đọc “Xạ thủ nằm bắn” – một tác phẩm trinh thám kinh điển, nhưng ta lại không có cảm giác là đang đọc truyện trinh thám. Điều mà tác giả muốn lột tả, muốn hướng tới qua những trang viết, nằm ở hình ảnh Martin Terrier cuối tác phẩm – thân phận gã bồi bàn nhếch nhác, vụng về, say xỉn – sự lặp lại gần như trung khít chân dung của bố gã nhiều năm trước. Cuộc đời của Martin, cuối cùng cũng chỉ là một cuộc nổi loạn bất thành, đôi lúc gây thót tim, nhưng đáng cười và đáng thương hơn cả.

Mỗi trang sách căng đến từng chi tiết, đi với nhịp điệu nhanh, hoà trộn giữa nhiều yếu tố: phiêu lưu, phê phán xã hội, những hoạ tiết đời thường, giọng điệu hài hước mang đậm chất giễu nhại ( đặc biệt ở những chương cuối), “Xạ thủ nằm bắn” ám ảnh người đọc bởi sự khốn cùng của thân phận con người cũng như tính khốc liệt tàn bạo của xã hội, một thời đại không có chỗ cho hy vọng và thay đổi.

“Xạ thủ nằm bắn” là một trong những tác phẩm đỉnh cao của tiểu thuyết trinh thám mới của Pháp, là cuốn đầu tiên trong dự án tủ sách trinh thám của NXB Nhã Nam sẽ ra mắt độc giả trong thời gian tới, và cũng là nguồn cảm hứng để một tác giả Việt nam viết nên cuốn trinh thám đầu tay của mình – đó cũng chính là dịch giả cuốn sách – nhà văn Thuận.

Thanh Lan

(Thứ Hai, 05/05/2008)
Nói về vai trò của cha mẹ trong sự phát triển tâm sinh lý của lứa tuổi thanh thiếu niên, Tiến sĩ Gary Chapman – Giám đốc Công ty tư vấn Hôn nhân và Cuộc sống Winston-Salem (Bắc California, Mỹ) cho rằng “tình yêu của cha mẹ dành cho các em ảnh hưởng nhiều nhất đến tình cảm và sự lựa chọn của trẻ em vị thành niên”.

Theo ông, “Luôn cho con cái thấy rằng bạn yêu chúng chừng nào và đang giúp chúng kiểm soát sự giận dữ của mình một cách tích cực, chính là nền móng để bạn trở thành những ông bố bà mẹ lý tưởng của con cái tuổi teen trong thế kỷ XXI”.

Với hơn 30 năm kinh nghiệm tư vấn của mình, bác sĩ Ross Campbell – tác giả cuốn sách Teen cần gì ở cha mẹ? không chỉ đưa ra những phân tích thực tế trong bối cảnh đời sống của tuổi vị thành niên hiện nay, mà còn chỉ ra những phương thức hiệu quả để dạy dỗ con cái trong giai đoạn có nhiều xáo động này.

Ở Teen cần gì ở cha mẹ?, người đọc – các bậc cha mẹ có thể học được cách nhận ra sự cáu giận bất thường của con và phương pháp giải quyết tình trạng đó; cân bằng giữa tự do và kỷ luật một cách linh hoạt; giúp con tìm ra ý nghĩa đúng đắn và đích thực của tình dục…

K.H

(Thứ hai, 05/05/2008)
Một tình bạn đằm thắm giữa bốn cô gái mới lớn. Những trải nghiệm, rắc rối và cả những chấn động tinh thần trong mùa hè đầu tiên họ xa nhau. Và sợi dây liên kết đặc biệt, đó là chiếc quần jeans màu xanh vừa khít cho cả bốn người…

Nhẹ nhàng với những tình tiết gần gũi tới mức bạn hình dung từng nghe tới đâu đó, Quần jeans may mắn kể một câu chuyện tuyệt hay về tình bạn mà không cần chạm tới những mỹ từ bóng bẩy. Ngay từ đầu cuốn sách, bốn cô gái trẻ tuổi 15 đã giới thiệu họ là tất cả của nhau mà không cần phải nói ra điều đó.

Rất trẻ, rất khác nhau: Bridget có năng khiếu trở thành một ngôi sao bóng đá, sắc đẹp của Lena khiến cả nhóm nơm nớp lo sẽ có một ông đạo diễn đến cuốn bạn mình đi, Tibby là một kẻ ưa nổi loạn, còn Carmen hay cáu kỉnh nhưng sống rất tình cảm.

Chiếc quần jeans xuất hiện trước lúc bốn cô gái trẻ chia tay nhau trong kỳ nghỉ hè. Nó được Carmen lôi về từ một cửa hiệu và suýt bị lãng quên trong tủ quần áo. Cho tới một ngày nó lần lượt được từng cô gái thử. Đầu tiên là Tibby với vòng eo nhỏ và đôi chân dài, tiếp đến là Lena với vẻ sexy một cách kỳ lạ trong mỗi bước đi, Bridget với ngoại hình to con, còn Carmen lại có mông ngoại cỡ… Điều lạ lùng là tất cả đều mặc chiếc quần vừa khít. Và đó là lý do để bốn cô gái chụm đầu bàn thảo đề ra mười quy tắc cho chiếc quần Du lịch. Trong đó có những quy định thật buồn cười, chẳng hạn: 1. Không bao giờ được giặt cái quần, 2. Không được phép xắn quần lên. Rất quê. Sẽ không có lúc nào làm thế mà trông lại không quê…

Thế là chiếc quần có một mùa du lịch thực sự, theo Carmen trong chuyến đến thăm người cha lâu ngày mới gặp ở Nam Carolina, sang Hy Lạp cùng Lena trải qua mùa hè với gia đình ông bà ngoại, đến trại hè ở Mexico cùng nữ vận động viên Bridget, ở lại cùng Tibby trong cửa hàng Wallman. Và chiếc quần lần lượt ghi dấu những điều xảy ra với từng cô gái trong lứa tuổi đầy xáo động này. Tình yêu đầu đời của Lena với Kostos, chàng trai Hy Lạp. Sự hiếu thắng của Bridget phải chinh phục bằng được chàng huấn luyện viên đẹp trai Eric, bất chấp quy chế nghiêm ngặt ở trại. Tình bạn cảm động giữa Tibby và cô bé Bailey bị ung thư giai đoạn cuối. Nỗi tức giận của Carmen khi bất ngờ chứng kiến cảnh cha nó chuẩn bị cưới vợ mà không báo trước… Liệu chiếc quần với hai vòng chu du có giúp họ vượt qua những khó khăn, vấp váp trong tuổi trẻ của mình không?

Vui, sôi động nhưng đằm thắm và có những phút lắng sâu, Quần jeans may mắn mang đến những bài học cuộc sống được rút ra từ những trải nghiệm của các cô gái trẻ. Không to tát hay nghiêng về giáo huấn, những câu chuyện của tuổi mới lớn ấy có một cách đi thấm thía, như thể đó là chia sẻ gần gũi của những người bạn cho bạn bè mình.

Quần Jeans may mắn là tác phẩm đầu tay của nhà văn Ann Brashares (sinh năm 1967). Cô tốt nghiệp ngành Triết học, cao đẳng Barnard, New York. Ngay sau khi ra đời, cuốn sách đã thành công rực rỡ về mặt thương mại, xuất bản hơn 7 triệu bản tại Mỹ, được dựng thành phim năm 2005… Nữ nhà văn trẻ này tiếp tục ghi dấu ấn với giới trẻ qua các tác phẩm: Mùa hè thứ hai của quần jeans may mắn, Girls in Pants: The third Summer of the Sisterhood, Keep in touch: letters, Notes, an More from the Sisterhood of the Travelling Pants… và có tên trong danh sách các nhà văn ăn khách nhất trên toàn thế giới!

Liên Trì
( Evăn)