Tự Truyện Nguyễn Bích Lan – Không Gục Ngã

Ít người biết Bích Lan là ai nếu không có loạt bài "Không gục ngã" mà nhà báo Quốc Việt từng viết, đăng trên một nhật báo nổi tiếng. Những bài viết rung động lòng người ấy đã khiến rất nhiều con tim run rẩy khi đọc nó, và chắc hẳn không ít người đã thay đổi cách nghĩ về cuộc sống sau khi biết đến tấm gương vượt lên số phận mang tên Bích Lan.

"… Tôi từng là đứa trẻ khỏe mạnh, xinh xắn, vô tư, ham chơi, hễ chạm chân xuống đất là ríu rít nhảy chân sáo. Tuổi thơ tôi miên man trong gió đồng và những trò chơi thơ dại. Những ngày cắp sách tới trường của tôi đầy bóng chữ và cả một thế giới văn chương lung linh mà tôi tự đắp xây bằng những quãng thời gian đọc vụng trộm tủ sách của ông nội. Chưa có gì trong cuộc sống khiến tôi phải nghĩ ngợi. Tôi hồn nhiên đi qua tuổi thơ đến mức chưa kịp nuối tiếc khoảng thời gian thần tiên ấy. Rồi tôi chạm vào cánh cửa tuổi thanh xuân, nhìn thấy bóng dáng mình ở thời thiếu nữ. Tất cả những cảm xúc xốn xang, những thoáng xáo động chỉ vừa chớm nở, hé mở trong tâm hồn trong veo.

Nhưng bỗng chốc sự bình yên sụp đổ, chôn vùi cả nét hồn nhiên. Cả những cảm xúc mới mẻ, đẹp đẽ cũng vụt mất. Bánh xe cuộc đời tôi khựng lại trước những hướng đi đầy hy vọng, quay ngoắt 180 độ, rẽ vào lối dẫn tới vực thẳm của sự tuyệt vọng. Tôi chới với. Trống rỗng. Vô vọng…"

Đó là một ngày định mệnh vào năm 13 tuổi, Bích Lan bất ngờ té sấp xuống đất vì hai đầu gối bỗng dưng tê điếng, mãi sau đó cô mới đứng dậy được. Và cũng từ buổi sáng ấy, cô phải tạm biệt chiếc xe đạp thân yêu, hàng ngày nhấc từng bước chân khó khăn trên con đường đến trường, bị té thường xuyên hơn và thậm chí phải bò từng bậc để vào lớp. Từ một cô bé mạnh khỏe bình thường, Lan sụt ký chỉ còn da bọc xương, đến chén cơm cũng khó nâng nổi. Việc học phải dừng lại dang dở vì bệnh tật, triền miên mỏi mệt đau yếu, sống ở bệnh viện nhiều hơn ở nhà, sự cố bất ngờ tưởng chừng đã lấy đi mất sức sống và niềm hy vọng vốn đã kiệt quệ từ cô gái nhỏ.

Thế nhưng, Bích Lan không cho phép mình tuyệt vọng. Sau những lần chạy chữa không thành công căn bệnh loạn dưỡng cơ, cho dù bị "cầm tù" trong bốn bức tường của gian phòng bé xíu chỉ có 10 mét vuông, Bích Lan đã nỗ lực ngồi dậy tự học để hoàn thiện học trình trung học phổ thông.

Trong một ngày định mệnh khác, cuốn từ điển tiếng Anh đột ngột rơi vào tay cô. Vậy là tia sáng nhỏ đã hé mở cả một con đường mới, tràn đầy khám phá và đam mê, cho dù không ít chông gai.

Mượn tất cả những cuốn sách tiếng Anh hiếm hoi có thể mượn được, Bích Lan đắm mình vào kiến thức ngoại ngữ, vừa đánh vật với chữ nghĩa, vừa chống chọi lại những cơn đau của đủ thứ bệnh phát sinh mỗi ngày một nhiều… Học ngoại ngữ mà không hề được đến trường lớp là một quá trình cực kỳ nhọc nhằn, tự mình rèn giũa, tự mình chấm điểm, tự kiểm tra mình với "ông thầy" duy nhất là các kênh quốc tế trên radio. Nhưng chính những trang sách đã khiến cô vượt qua ranh giới mong manh giữa sự sống và cái chết đã nhiều lần cận kề.

Từ làng quê Thái Bình, từ những kiến thức học, "lớp học Cây Táo" ra đời, nổi tiếng khắp các vùng phía Bắc, với cô giáo nhỏ bé đau yếu mà tràn đầy nghị lực và biết bao học trò nghèo nhưng hiếu học.

Lớp học duy trì được 4 năm thì Lan kiệt sức do căn bệnh loạn dưỡng cơ biến chứng sang tim, phải nằm liệt giường. Một lần nữa, chính sự ngột ngạt, bức bối khi "bị cầm tù" trong căn phòng nhỏ lại nảy sinh những mầm xanh mới. Chính thời gian này, Bích Lan đã có cơ duyên làm quen với máy tính, kết nối internet và thế giới đột ngột thêm một lần nữa "mở cửa" với Lan. Bích Lan đến với con đường dịch thuật, từ cuốn sách đầu tiên năm 2002, cho đến giờ, sau một quãng thời gian không dài, Bích Lan đã sở hữu 24 đầu sách dịch – điều mà 10 năm trước có vẻ như không tưởng.

Năm 2010, Bích Lan đã được mời lên chương trình "Người đương thời" của VTV1, cùng năm này, cô vinh dự nhận giải thưởng dịch thuật của Hội Nhà Văn Việt Nam với tiểu thuyết Triệu phú khu ổ chuột, đồng thời trở thành Hội viên Hội Nhà Văn VN. Ngày 20/10/2010, Bích Lan trở thành một trong 8 người phụ nữ đương đại được Bảo tàng Phụ nữ Việt Nam tôn vinh tại phần trưng bày mới của bảo tàng.

Đúng như tâm nguyện, Bích Lan đã được "sống thêm một cuộc đời khác" như người thầy tinh thần – dịch giả Nguyễn Hiến Lê từng nói: "Biết thêm một ngoại ngữ là được sống thêm một cuộc đời khác về tinh thần".

Bích Lan hiện vẫn còn phải đương đầu với căn bệnh loạn dưỡng cơ đã cư ngụ quá lâu năm trong cơ thể cô. Nhưng với sự hy vọng vào những tiến bộ của y học và ý chí mãnh liệt, cuộc sống của cô vẫn tràn đầy ánh sáng và màu sắc.
Những chia sẻ của độc giả về tự truyện Không gục ngã của dịch giả Bích Lan:
"Người ta vẫn nói giấc mơ chỉ là giấc mơ, chuyện cổ tích chỉ là chuyện cổ tích …nhưng trong câu chuyện của Bích Lan chuyện cổ tích đã trở thành hiện thực. Các bạn và chúng tôi học được một điều từ câu chuyện của Bích Lan. Đó là cho dù bạn gặp hoàn cảnh khó khăn đến mức nào, nếu bạn cố gắng và nhích từng bước một thì số phận sẽ mỉm cười với bạn…" Nhà báo Tạ Bích Loan
"Một con người phi thường với ý nghĩa đẹp nhất của từ này xét về hoàn cảnh, nghị lực và sự cống hiến". Nhà văn Dạ Ngân

"Câu chuyện của Nguyễn Bích Lan thêm một minh chứng nữa cho thấy khả năng vô tận của con người. Với ý chí, nghị lực và sự lao động nhọc nhằn, cần mẫn con người có thể làm nên những điều kỳ diệu mà thông thường khó tưởng tượng nổi… Cuộc đời tôi thật may mắn có thêm một bài học trực quan sâu sắc dẫn dắt tôi tiếp tục sống có ích".

"Tôi đặc biệt yêu mến Bích Lan vì cô ấy rất khiêm nhường và kiệm lời, ít nói về bản thân mình. Và nghị lực vượt qua khó khăn của Bích Lan thì có lẽ ít ai sánh bằng. Tôi là người dịch văn học và biết là nó cực nhọc và đòi hỏi cao như thế nào. Tôi thực sự ngưỡng mộ Bích Lan vì cô ấy là một câu chuyện cổ tích giữa đời thường: tự học Anh văn, dịch văn học, và dịch rất hay. Cô ấy đã tiếp thêm nghị lực sống và nghị lực phấn đấu cho rất nhiều người trẻ".Nhà văn, dịch giả Nguyễn Phan Quế Mai

(Báo Vnexpress giới thiệu ngày 04/1/2013)

Bạch Tiên.

Từ năm 2010, Bích Lan vừa dịch sách vừa viết câu chuyện đời mình. Sau hai năm cuốn tự truyện Không gục ngã ra đời cùng lúc với hai bản sách dịch khác. Trong tự truyện, Bích Lan chia sẻ những chiêm nghiệm về cuộc sống: hãy đọc nhiều sách, khi buồn hãy nghĩ đến những người buồn hơn mình, hãy dám sống với đam mê, không sợ khó…

Cô gái 26 tuổi chia sẻ về cuốn tự truyện Không gục ngã

. PV : Trước khi bị mắc bệnh, chị có nghĩ sẽ theo đuổi sự nghiệp văn chương không? Chị từng mơ ước làm gì?

+ Dịch giả Bích Lan: Ở tuổi 12, tôi còn mê chơi và chưa kịp ước mơ gì. Nhưng trong nhà, tôi là đứa cháu hay đối đáp với ông nội nhất. Cả nhà bảo tôi hay cãi lại ông, rồi mai mốt chắc làm luật sư. Lúc đó tôi đã học chuyên văn, nếu không bị bệnh, tôi sẽ thi đại học khối C và rất có thể thi vào trường luật.

. Vì sao chị say mê công việc dịch thuật?

+ Với khả năng ngoại ngữ, tôi từng có cơ hội với nhiều công việc có mức lương hấp dẫn: đại diện cho các tổ chức phi chính phủ, đại diện bản quyền sách… Nhưng tôi đã chọn công việc dịch thuật. Đó là công việc sáng tạo, không chỉ vốn ngoại ngữ mà dịch giả còn phải nhạy cảm về ngôn ngữ. Tôi thấy niềm vui trong công việc này và có thể sống chết vì nó.

. Quãng thời gian nào chị cảm thấy hạnh phúc nhất?

+ Từ năm 15 tuổi, khi tôi tìm thấy cuốn sách tiếng Anh. Việc học ngoại ngữ lúc đó như là ánh sáng cuối đường hầm. Sau đó là quãng thời gian tôi ra sách và nhận được phản hồi của bạn đọc. Khi tôi nhận giải thưởng dịch thuật của Hội Nhà văn Việt Nam với tiểu thuyết Triệu phú khu ổ chuột hay đứng trước triển lãm vinh danh mình ở Bảo tàng Phụ nữ Nam Bộ tôi cũng rất vui. Nhưng tôi nhận thức được hạnh phúc của tôi không nằm trên bục cao mà hạnh phúc là những điều lâu dài trong đời thường, trong công việc mình làm hằng ngày. Hạnh phúc là tôi nhận được rất nhiều tình yêu thương không chỉ từ gia đình mà còn từ nhiều độc giả. Như một người bạn của tôi đã viết trên Facebook rằng: "Bích Lan là người hưởng nhiều tình yêu đặc biệt nhất mà tôi biết".

. Được biết có nhiều bạn trẻ xem chị như thần tượng, điều đó có gây sức ép để chị phải ngày càng cố gắng không?

+ Tôi nghĩ mình không có vai trò lớn. Có thể cuộc sống của tôi sẽ khích lệ những người đồng cảnh ngộ, làm họ yên tâm. Nhưng tôi không cố ý xây dựng hình ảnh thần tượng. Tôi sống là chính mình. Cuộc sống của tôi có lúc rủi ro, có lúc tôi cũng bông đùa, sơ sẩy lời nói…

. Chị kỳ vọng đem đến điều gì cho độc giả trong cuốn tự truyện của mình?

+ Một người làm sách khuyên nếu kể câu chuyện của tôi một cách tỉ mỉ thì sẽ có nhiều người được khích lệ. Cuốn sách sẽ giúp cho người đọc có ích và cuộc sống của chính tôi có ích. Vì vậy, tôi kể những kinh nghiệm, cảm xúc, khó khăn mà mình gặp phải… hy vọng giúp ích gì đó cho người đọc.

Cảm ơn chị.

(Báo Pháp Luật giới thiệu 08/01/2013)

TRÀ GIANG thực hiện

Năm 13 tuổi, Bích Lan bất ngờ té sấp xuống đất vì hai đầu gối bỗng dưng tê điếng, mãi sau đó cô mới đứng dậy được. Và cũng từ buổi sáng ấy, cô không thể đi được xe đạp, hàng ngày phải nhấc từng bước chân khó khăn đến trường. Từ một cô bé mạnh khỏe bình thường, Lan sụt ký chỉ còn da bọc xương, đến chén cơm cũng khó nâng nổi. Việc học phải dừng lại dang dở vì bệnh tật, triền miên mỏi mệt đau yếu, sống ở bệnh viện nhiều hơn ở nhà. Sự cố bất ngờ này tưởng chừng đã lấy đi sức sống và niềm hy vọng. Bích Lan nhớ lại: "Bánh xe cuộc đời tôi khựng lại trước những hướng đi đầy hy vọng, quay ngoắt 180 độ, rẽ vào lối dẫn tới vực thẳm của sự tuyệt vọng. Tôi chới với. Trống rỗng. Vô vọng…".

Thế nhưng, Bích Lan không tuyệt vọng. Sau những lần chạy chữa không thành công căn bệnh loạn dưỡng cơ, cô đã nỗ lực tự học. Ngày nọ, cô có được cuốn từ điển tiếng Anh – vậy là tia sáng nhỏ đã hé mở một con đường mới. Sau đó, cô tiếp tục mượn những quyển sách tiếng Anh và tự học, tự mình chấm điểm, tự kiểm tra mình với "ông thầy" duy nhất là các kênh quốc tế trên radio v.v…

Thời gian này, Bích Lan đã làm quen với máy tính, kết nối internet và đến với con đường dịch thuật. Từ cuốn sách đầu tiên in năm 2002, cho đến nay, sau một quãng thời gian không dài, Bích Lan đã sở hữu 24 đầu sách dịch… Dù hiện nay, vẫn còn phải đương đầu với căn bệnh loạn dưỡng nhưng với sự hy vọng vào những tiến bộ của y học và ý chí mãnh liệt, cuộc sống của cô tràn vẫn đầy ánh sáng và màu sắc.

Đánh giá về tập tự truyện của Bích Lan, dịch giả Thúy Toàn, nguyên Chủ tịch Hội đồng dịch thuật Hội Nhà văn VN nhận xét: "Câu chuyện của Nguyễn Bích Lan thêm một minh chứng nữa cho thấy khả năng vô tận của con người. Với ý chí, nghị lực và sự lao động nhọc nhằn, cần mẫn, con người có thể làm nên những điều kỳ diệu mà thông thường khó tưởng tượng nổi".

Đọc tập sách Không gục ngã, khi biết đến hành trình vượt lên số phận của Bích Lan, chắc hẳn sẽ có các bạn trẻ sẽ thay đổi cách nghĩ và thái độ về cuộc sống tích cực hơn.

(Báo phunuonline giới thiệu ngày 10/1/2013)

N.B