Thiên Thần Sám hối – Tái bản 07/05/2005

Thiên thần sám hối (và những truyện ngắn tiêu biểu) của Tạ Duy Anh là một “món quà mùa thu” gửi đến những ai còn nằm trong… bụng mẹ.

Vì gần 100 trang của phần đầu tác phẩm dày 340 trang này dành viết về những trăn trở của một thai nhi: Nên ra đời, hay không nên ra đời? Tồn tại hay không tồn tại? Nên có mặt hay im lặng phụt tắt như đốm lửa vốn ẩn trong que diêm chưa đốt nhưng đã tử vong, rời rã? Trước khi đi đến quyết định cuối cùng, đứa bé nằm trong thai mẹ đã lắng nghe những chuyện kể bên ngoài -quanh giường sản phụ. Đó là chuyện những người đàn ông đầy dục vọng và sống dối trá. Chuyện những cô gái bị thất thân, những người đàn bà nhàm chán chăn gối nhưng phải chấp nhận cuộc sống vợ chồng nghiệt ngã. Những phụ nữ mang thai không biết rõ cha đứa bé mình sắp sinh là ai, vì đã chung đụng với nhiều “người chồng” cùng lúc. Tóm lại, thai nhi nghe tiếng thở dài ngoài đời vọng vào, buồn nhiều hơn vui, cho đến lúc một thiên thần đến bên giường mẹ nói: “Sự sống là đức hạnh mỗi người sẽ đem theo khi trở về” – và khuyên bà vững chãi “ngay cả khi đau khổ lớn nhất có thể chọn bà giáng xuống”. Thiên thần còn kể về những bất hạnh mình phải nhận chịu khi sống làm người, làm một cô gái tuyệt vọng, cô thân, nhưng tất cả những giọt nước mắt chảy xuống khiến mặt đất thêm vị mặn mà của sự sống đầy ân sủng và giúp con người trân trọng, giữ gìn những ngọt ngào đang có. Tới đây, ngẫm lại mình, tình cảnh của mẹ, của cha và tiếng vọng của thiên thần, đứa bé trong bào thai đã quyết định chào đời: “Tôi phải đến, thay vì bỏ đi”. Tuy viết chuyện “trước khi sinh” nhưng đọc xong vẫn không cảm thấy xa lạ lắm, vì ai cũng từng là một thai nhi trong bụng mẹ và cũng có thể tự kiểm lại “sau khi chào đời” tới nay mình đã chuẩn bị gì cho “cuộc trở về” chưa?

Sách do NXB Hội Nhà văn và Công ty Văn hóa Đông A (Hà Nội) ấn hành quý III/2005, với 17 truyện ngắn khác trong tập như: Một câu chuyện cười, Hóa kiếp, Bước qua lời nguyền, Truyền thuyết viết lại, Nhân vật lạ, Mê hồn trận, Lãng du… với rất nhiều mẩu đối thoại ngộ nghĩnh, là lạ, như: “Em vẫn đọc truyện anh. Anh bịa ra nhiều cô gái đẹp thế?…”. “Vì anh biết trước một ngày nào đó họ sẽ ra đời”.

Giao Hưởng ( Thanh nien 22/09/05)

Ở lưng chừng thời gian

(Ngày 07-03-2007)

Miễn cưỡng tham gia cuộc chiến tranh Việt Nam khi mới 18 tuổi, trở về Mỹ, Charles Boatman đã bị thương tổn nặng về tâm hồn. Trong thời quân ngũ, ông đã bắn chết một đứa trẻ khi tâm trạng hoảng loạn.

Nỗi đau khó diễn tả này đã bứt ông ra khỏi nhịp sống hiện đại, sống ẩn dật và xa lánh thế giới xung quanh. Charles chán chường trong những cơn ác mộng giày vò đêm đêm khiến ông rơi vào trầm cảm. Không gì có thể giải tỏa nỗi ám ảnh nặng nề trong Charles.

Cuốn tiểu thuyết Trong cánh rừng tối của nhà văn Việt Nam Đặng Thọ đã thôi thúc Charles trở lại Việt Nam với hy vọng sẽ tìm thấy câu trả lời thẳng thắn cho mình. Ông đã tới Đà Nẵng, nơi từng đóng quân trong suốt thời gian tham gia cuộc chiến. Tìm tới nơi ông đã bắn chết đứa trẻ ngày trước ở ngôi làng nhỏ Quảng Ngãi. Charles đã gặp nhiều người, chứng kiến nhiều số phận, thậm chí cả một chút tình yêu thắm nồng từ Elaine, người phụ nữ ngoại quốc theo chồng sang Việt Nam… nhưng cuối cùng ông vẫn tách mình một cách cô quạnh, lao vào ma túy và rượu vì không thể xác định phương hướng. Rốt cuộc, trong một khoảnh khắc quyết định, Charles đã chọn cho mình một cái chết lạnh lùng và cô độc để giải thoát khỏi nỗi thống khổ kéo dài trong ông: buộc mình vào một tảng xỉ than và nhảy xuống biển.

Hai đứa con song sinh của Charles đã sang Việt Nam để tìm bố. Ngẫu nhiên, họ ở trong chính khách sạn mà cha mình đã từng đăng ký cách đây ít lâu. Chuyến tìm cha đã đưa họ đến làm quen với một đất nước và những con người hoàn toàn mới mẻ. Việt Nam không cũ kỹ và đổ nát như hình ảnh họ từng biết. Chiến tranh cũng lùi xa dường như xóa nhòa mọi dấu vết. Nỗi đau về sự mất mát của con người cũng lặn sâu vào ký ức. Trong nhiều tuần họ lần tìm theo cái bóng của Charles qua những đầu mối mong manh. Ada ngày càng cảm thấy tuyệt vọng khi mỗi dấu tích dường như đóng chặt lại. Jon buông mình vào đời sống ban đêm của các thành phố xa lạ để trốn tránh nỗi sợ hãi mà hai chị em sẽ phải đối mặt: cái chết của người cha. Nhưng cuối cùng, cô gái 28 tuổi Ada quyết định phải nghiêm túc dấn mình vào cuộc tìm kiếm. Ada gặp gỡ những người bạn của Charles để lắng nghe điều khiến ông day dứt bao lâu. Cô đến chính ngôi làng mà Charles từng hy vọng sẽ được giải tỏa… Sự gần gũi về mặt tâm linh hay tình yêu chóng vánh của Ada với một chàng họa sĩ Đà Nẵng đã giúp cô đến gần hơn nỗi ám ảnh dai dẳng của Charles với mảnh đất này…

Tác giả David Bergen hiện là nhà văn hàng đầu ở Canada. Ông đã từng sống và dạy học ba năm rưỡi ở Thái Lan và Việt Nam, có lẽ chính khoảng thời gian này đã cho ông những trải nghiệm và gắn bó để sáng tạo cuốn sách. Hai nhà văn Bảo Ninh và Nguyễn Huy Thiệp cũng để lại những dấu ấn đậm nét trong tác phẩm của David Bergen. Trong lời cảm ơn cuối cuốn sách, David Bergen nhấn mạnh: “Tiểu thuyết Nỗi buồn chiến tranh của nhà văn Bảo Ninh đã có một ảnh hưởng quan trọng tới việc sáng tác cuốn tiểu thuyết của tôi và Tướng về hưu của Nguyễn Huy Thiệp cũng vậy”.

Tiểu thuyết Ở lưng chừng thời gian đã mang lại cho David Bergen giải ScotiaBank Giller 2005 và được báo chí phương Tây hết lời ca ngợi. Sách do NXB Văn học và Công ty Nhã Nam phát hành tháng 3-2007.

Hoàng Dung