Quốc sử toản yếu

Đại Việt sử ký toàn thư là bộ quốc sử lớn của nước ta do sử thần Ngô Sỹ Liên theo lệnh vua Lê Thánh Tông biên soạn và sách được hoàn thành vào cuối năm Kỷ Hợi, 1497. Nội dung Đại Việt sử ký toàn thư của Ngô Sỹ Liên chép lịch sử nước ta từ thời Hồng Bàng đến khi Lê Lợi đánh đuổi hết quân Minh xâm lược và sáng lập vương triều Lê 1428. Đến nửa sau thế kỷ XVII, dưới triều Lê – Trịnh, Phạm Công Trứ rồi Lê Hy và Nguyễn Quý Đức, lần lượt được trao nhiệm vụ biên soạn tiếp các giai đoạn lịch sử sau, tới năm Ất Mão (1675) đời Lê Gia Tông thì kết thúc.

Từ Đại Việt sử ký toàn thư, Nguyễn Huy Oánh đã san bổ thành Quốc sử toản yếu; nghĩa là Nguyễn Huy Oánh đã đem bộ quốc sử Đại Việt sử ký toàn thư biên tập, thu gọn lại, lấy những nội dung mà ông cho là cốt yếu để làm ra Quốc sử toản yếu.

Có thể xem Quốc sử toản yếu là một cuốn giản sử, một giáo trình lịch sử dân tộc được biên soạn nhằm phục vụ trong nhà trường hồi thế kỷ XVIII.

Quốc sử toản yếu mở đầu bằng Kỷ Hồng Bàng thị và dừng lại ở Kỷ nhà Hậu Trần, kỷ nói về cuộc kháng chiến chống Minh xâm lược của Giản Định Đế, Trùng Quang Đế.

Trong Quốc sử toản yếu, Nguyễn Huy Oánh giữ lại đầy đủ những lời bàn của Lê Văn Hưu, Phan Phu Tiên, Ngô Sỹ Liên, vì ở những lời bàn này thể hiện rõ quan điểm lịch sử của các sử gia nổi tiếng ấy. Bên cạnh đó, ông cũng có những lời bàn, tuy khiêm nhường song cũng bộc lộ Thám hoa Nguyễn Huy Oánh là học giả có quan điểm và học vấn uyên bác với một tinh thần khoa học nghiêm túc.

Đại Việt sử ký toàn thư của Ngô Sỹ Liên là một bộ sử quý giá. Tuy vậy, cuốn Quốc sử toản yếu cũng sẽ là một tài liệu hữu ích đối với đọc giả yêu thích lịch sử dân tộc