Người Đọc (Tiểu Thuyết)

HỒNG HẠNH

(VTV Ngày16/10/2007)
Xạ thủ nằm bắn – Hơn cả trinh thám

Đưa người đọc đi từ ngạc nhiên này đến ngạc nhiên khác, dẫn người đọc qua những tình huống hồi hộp, thót tim nhưng cũng qua câu chuyện, người đọc cảm nhận được những ý nghĩa sâu xa, những triết lý cuộc sống được trải nghiệm qua cuộc đời các nhân vật trong truyện. Đó là mục đích của tác giả và cũng là thành công của những cuốn tiểu thuyết trinh thám của các nhà văn nổi tiếng – “ Xạ thủ nằm bắn” của tác giả Jean Patrick Manchettte.

Cuốn sách kể về cuộc đời của Martin Terrier, tên lính đánh thuê, một gã nông dân nghèo khổ, cô độc với xuất thân không may mắn nhưng luôn muốn vượt lên để thay đổi số phận của mình. Để thực hiện được ước mơ của mình – trở thành quý ông và cưới người tình trong mộng, đưa nàng đi khỏi thành phố quê hương nghèo túng và dốt nát, gã đã đăng lính và rồi trở thành sát thủ. Đó là điều phải đến để thực hiện kế hoạch trong mười năm quyết tâm làm giàu của gã. Có việc gì dễ dàng hơn, kiếm tiền nhanh hơn với gã trai không tài sản, không học thức, chỉ có một năng khiếu là phản xạ nhanh hơn người do những năm chinh chiến tại châu Phi.

Sau 10 năm làm sát thủ chuyên nghiệp, gã quyết định rửa tay gác kiếm. Hy vọng với số tiền cóp nhặt được, gã sẽ được an hưởng phần đời còn lại với người tình xưa. Nhưng cuộc đời đâu có dễ dàng như vậy. Sau 10 năm, mọi sự việc, con người đều có thể thay đổi, thuận chiều, trái chiều với ước muốn năm xưa.

Ngoài khả năng tạo không khí và dựng cảnh đậm chất xinê, một đặc điểm nổi bật khác của ngòi bút Manchette trong Xạ thủ nằm bắn là việc gia tăng những chi tiết về ngoại hình nhân vật và hạn chế tối đa những chi tiết về nội tâm. Độc giả có thể hình dung về vóc dáng của nhân vật, về những thói quen, thói xấu của các nhân vật đối lập nhưng không một dòng về diễn biến tâm trạng, cảm xúc của nhân vật đuợc miêu tả.

Điều này làm nên sự bình đẳng giữa người kể chuyện với độc giả, làm nên tính chất lạnh trong văn phong Manchett, đó cũng là chuẩn mực của truyện trinh thám, nó tạo nên sự bí ẩn đầy sức lôi cuốn cho nhân vật, dù tác giả đã diễn tả những tình huống phức tạp một cách vô cùng giản dị.

Xạ thủ nằm bắn – 1 trong 10 tác phẩm đã khiến Manchette trở thành thần tượng của không ít nhà văn trinh thám Pháp hiện nay, được ông viết năm 1982. Xạ thủ nằm bắn cũng là cuốn tiểu thuyết rất được ưa chuộng, với cách viết theo trường phái mới của trinh thám Pháp – cách viết được đặt tên là “neopolar”, trong đó, tác giả dẫn dắt người đọc đi theo các tuyến nhân vật rất điện ảnh, với những lớp cảnh rất hoàn chỉnh.

Đọc “Xạ thủ nằm bắn” – một tác phẩm trinh thám kinh điển, nhưng ta lại không có cảm giác là đang đọc truyện trinh thám. Điều mà tác giả muốn lột tả, muốn hướng tới qua những trang viết, nằm ở hình ảnh Martin Terrier cuối tác phẩm – thân phận gã bồi bàn nhếch nhác, vụng về, say xỉn – sự lặp lại gần như trung khít chân dung của bố gã nhiều năm trước. Cuộc đời của Martin, cuối cùng cũng chỉ là một cuộc nổi loạn bất thành, đôi lúc gây thót tim, nhưng đáng cười và đáng thương hơn cả.

Mỗi trang sách căng đến từng chi tiết, đi với nhịp điệu nhanh, hoà trộn giữa nhiều yếu tố: phiêu lưu, phê phán xã hội, những hoạ tiết đời thường, giọng điệu hài hước mang đậm chất giễu nhại ( đặc biệt ở những chương cuối), “Xạ thủ nằm bắn” ám ảnh người đọc bởi sự khốn cùng của thân phận con người cũng như tính khốc liệt tàn bạo của xã hội, một thời đại không có chỗ cho hy vọng và thay đổi.

“Xạ thủ nằm bắn” là một trong những tác phẩm đỉnh cao của tiểu thuyết trinh thám mới của Pháp, là cuốn đầu tiên trong dự án tủ sách trinh thám của NXB Nhã Nam sẽ ra mắt độc giả trong thời gian tới, và cũng là nguồn cảm hứng để một tác giả Việt nam viết nên cuốn trinh thám đầu tay của mình – đó cũng chính là dịch giả cuốn sách – nhà văn Thuận.

Thanh Lan