Lối Đi Ngay Dưới Chân Mình

Lần trở lại này, Nguyễn Lê My Hoàn đứng tên dịch giả của một tác phẩm văn học Anh – cuốn tiểu thuyết tâm lý hình sự mang lại nhiều cảm xúc cho người đọc và là một "thành quả" mà My Hoàn cho rằng "hoàn thành sớm hơn dự định một điều trong "101 điều My Hoàn muốn làm nhất trong đời". Dịp này, truyện dài Lối đi ngay dưới chân mình cũng vừa được tái bản. Tuổi Trẻ có cuộc trao đổi với chị.

* Chị muốn chia sẻ điều gì nhất với độc giả Việt Nam qua bản dịch Trước lúc ngủ say (Before I go to sleep)?

– Điều cứ ám ảnh tôi mãi khi dịch xong Before I go to sleep đó là: cuộc đời – hay quá khứ – của mỗi người được xây lên từ những lớp ký ức mỏng manh về những khoảnh khắc đầy ý nghĩa từ những ngày đã trôi qua. Trí nhớ gợi nhắc về cuộc đời trong quá khứ qua những câu chuyện, cảnh sắc, mùi hương… Khi mất đi trí nhớ, khi tất cả những chi tiết, khoảnh khắc quá khứ – vốn là những thứ định hình nên cuộc đời của bạn – biến mất, bạn chẳng còn biết được mình là ai nữa, thì liệu cuộc đời của bạn có còn ý nghĩa nữa không?

* Điều ám ảnh đó là lý do chị chọn dịch tiểu thuyết đầu tay của S. J. Watson thay vì tác phẩm nào khác?

– Thật ra tôi không chủ động chọn dịch Before I go to sleep đâu, nhưng vốn là người tôn trọng những "biến cố ngẫu nhiên" xảy đến trong đời, tôi đã cho mình cơ hội để trở thành dịch giả, với dịch phẩm đầu tay là tiểu thuyết đầu tay của một tác giả đầy bản lĩnh. Lúc đó, khoảng cuối năm 2010, phòng khai thác đề tài của Nhà xuất bản Trẻ nhờ tôi đọc thẩm định bản tiếng Anh của cuốn tiểu thuyết này. Tôi đọc và viết thẩm định xong thì cũng quên đi, mấy tháng sau – khi việc giao dịch tác quyền đã xong nhưng việc tìm người dịch lại không thuận lợi – phòng khai thác đề tài lại xoay sang thuyết phục tôi nhận dịch. Tính tôi kỳ lắm. Nếu bạn dám tin thì tôi sợ gì mà không dám thử (cười)! Và thế là tôi bắt tay vào dịch…

* Và chị hồi hộp lắm không khi bản dịch đã ra mắt, nhất là khi gần đây dư luận vẫn đang xôn xao về những thảm họa dịch thuật hay lỗi dịch thuật?

– Ở vị trí người dịch, tôi coi mình chỉ là người kể lại câu chuyện của tác giả trong một ngôn ngữ khác, nên hình như áp lực không nhiều. Với bản tính hơi ngược ngạo của mình, tôi thường chỉ nhận làm những gì khiến mình hạnh phúc. Được dịch một tác phẩm thú vị và hấp dẫn như Before I go to sleep với tôi là một hạnh phúc, cảm xúc đó đủ lớn để tôi không còn thấy hồi hộp gì nữa. Là người dịch, tôi tìm cho mình vị trí thích hợp nhất để đồng cảm được nhiều nhất với câu chuyện mà tác giả muốn kể, rồi bắt đầu làm việc hết mình, vậy thôi.

* 16 năm trước, nhà văn Nguyễn Khải đã nhìn thấy ở Lối đi ngay dưới chân mình "một tuổi trẻ tự tin và không thèm mặc cảm". Và đúng là tác giả của Lối đi ngay dưới chân mình đã làm việc hết mình, "nhập một cách thẳng thừng vào mọi vai" – từ "vai" người sáng tác, đến giám đốc một công ty, đến "vai" dịch giả. Còn ở thời điểm này, "lối đi" chị nghĩ đến cho mình?

– Sau bảy năm làm kinh doanh, những trải nghiệm của tôi đã dày lên đáng kể, và tự dưng tôi lại muốn viết. Một trong những lý do khiến tôi nhận dịch Before I go to sleep là vì nhân vật chính trong đó vốn là một nhà văn, còn tác giả của tiểu thuyết này là người đã quyết định bỏ ngang một vị trí nhiều thu nhập để thực hiện bằng được ước mơ sáng tác tiểu thuyết của mình.

Nhà xuất bản Trẻ đã quyết định cho tôi một điểm tựa để "bẩy" lên ước muốn viết văn của tôi: tái bản Lối đi ngay dưới chân mình với một diện mạo thật mới mẻ. Hồi nãy tôi bảo với bạn rằng tôi không hồi hộp khi tác phẩm dịch đầu tay của tôi ra mắt, nhưng với truyện dài đầu tay và đầu tiên đã viết từ ngày xửa ngày xưa này, quả thật tôi có nhiều hồi hộp lắm. Lối đi ngay dưới chân mình phiên bản 2012 này chính là một phép thử! Thử rằng, nếu bạn đọc còn yêu mến, tôi sẽ bắt đầu viết văn trở lại…

Trong danh sách "101 điều My Hoàn muốn làm nhất trong đời" mà tôi đã lập nên, còn có một điều là viết một cuốn tiểu thuyết. Tôi đã đặt tên cho cuốn tiểu thuyết ấy là Bến hên.

LINH THOẠI thực hiện

So với thập kỷ trước, thời đại sống bây giờ đã khác đi nhiều. Nhưng tôi yêu hành trình của cô gái trẻ được đặt tên kỷ niệm ngày thống nhất đất nước: Hòa Bình. Bước chân của cô gái ấy phiêu lưu từ làng quê nghèo khó ở một góc thủ đô Hà Nội xa xôi, vào Huế, Đà Nẵng rồi chọn TP HCM làm nơi lập nghiệp. Từ đó bước chân lại tỏa đi muôn ngả trong cuộc mưu sinh, tìm kiếm cơ hội cho mình.

Có thể trong câu chuyện của Nguyễn Lê My Hoàn, những thử thách mà Hòa Bình phải trải qua vẫn còn "hiền hiền", nhẹ nhàng trong bao dung của "người tốt ở quanh ta". Nếu ở thời đại này có lẽ mọi thứ sẽ khác đi một chút, tuổi trẻ cũng sẽ hoang mang, đầy nghi ngờ và bất an theo nhịp sống càng lúc càng xô nghiêng, vội vã của đô thị. Những tác phẩm của người trẻ sau này khai thác đời sống khốc liệt hơn, đau đớn hơn và cũng đầy mất mát đến mức như quá sức chịu đựng. Sẽ không dễ có được một người như "cô Minh" vì tình thương người dưng nước lã mà không lấy tiền thuê nhà của Hòa Bình, lại trở thành một người thân thiết, tin cậy bầu bạn với cô gái nhỏ giữa phố xa lạ…

Trở về với Lối đi ngay dưới chân mình như về lại với cái thời thơ ngây, ngơ ngác. Bước chân của ngày đầu vào đời ai mà không một lần trải qua, để rồi giật mình vì "có một thời ta cũng giống như nhau", rồi từ nấc thang đó mà trưởng thành. Nhà văn Nguyễn Khải nhận xét tác phẩm: "Những trang viết về một cô gái có nghị lực, thích hành động, hành động để lựa chọn, hành động để tự khẳng định, hành động với những mục tiêu rõ ràng…". Thật vậy, Hòa Bình cuốn người đọc đi theo hành trình của cô bởi sự thơ ngây, ngơ ngác nhưng quyết liệt, luôn biết mình là ai và muốn làm gì cho cuộc đời mình.

Chỉ có tuổi trẻ mới dám đương đầu với những lựa chọn đầy rủi ro nhưng không toan tính, dám đối mặt thử thách một cách hồn nhiên và cũng có thể chấp nhận làm lại từ đầu. Hành trang của tuổi trẻ không có gì quý giá hơn ngoài sự tự tin và căng tràn sức sống. Hòa Bình khiến cho người đọc trôi đi theo nhiệt huyết sống cuồn cuộn căng tràn thanh xuân của cô, thấy được những chân trời cho ai dám ước mơ và thực hiện ước mơ. Không có gì là không thể thực hiện, và "những con trai có ngọc khởi đầu từ một vết đau…".

Điều ý nghĩa nhất của một cuốn sách chính là giá trị lan tỏa. Tập truyện dài của Nguyễn Lê My Hoàn trở lại lúc này vẫn có thể là một điểm sáng cho những lựa chọn. Bởi từ tuổi trẻ của tác giả cho đến tuổi trẻ của thế hệ bây giờ, câu nói “Lối đi ngay dưới chân mình” vẫn vẹn nguyên giá trị.

(Theo báo Vnexpress.net giới thiệu ngày 30/10/2012)

Tiểu Quyên