Giới thiệu sách Lịch Sử Triết Học Trung Quốc (Bộ 2 Tập)
Lời tựa của dịch giả Derk Bodde 1
Mặc dù những phát minh hiện đại thời nay đang giúp con người xích lại gần nhau hơn, nhưng thực sự vẫn còn đó những rào cản về tri thức khiến con người cũng như các dân tộc chưa thể hiểu biết được lẫn nhau. Hiện nay, như ta rất thường thấy trong lịch sử thế giới, sự phát triển về giao tiếp vật chất đã vượt lên trước sự phát triển về giao tiếp trí tuệ; và chính trong thời đại mà các phương thức truyền thông phát triển nhanh như hiện nay thì việc hiểu biết và thông cảm giữa các dân tộc càng cần phải được quan tâm thực hiện.
Người ta luôn nghe những lời lẽ (thậm chí do các đại học giả phương Tây nói) đại loại như: “Thời Hôn Ám ở Âu Châu đã đẩy thế giới đến một trình độ văn hoá thấp nhất.” Nói như vậy là không biết rằng: cùng lúc với thời Hôn Ám ở Âu Châu, một nền văn hoá rực rỡ huy hoàng của nhân loại đang xảy ra dưới đời Đường tại Trung Quốc, và quyển sách đầu tiên của thế giới đã được in ra tại vương quốc này trong thế kỷ IX.2 Rất nhiều người chúng ta ở phương Tây đã có cái nhìn mà Trang Tử bảo là “ếch ngồi đáy giếng” (well-frog), tức là xem cả thế giới lớn bằng cái vòm trời qua miệng giếng. Khi đa số chúng ta cho rằng cái di sản văn hoá Hi Lạp và La Mã vẫn là tiêu biểu của thế giới, thì khoa học so sánh các nền văn minh càng cần thiết hơn bao giờ hết, không chỉ để hiểu được các nền văn hoá nước ngoài mà còn để hiểu chính nền văn hoá của chúng ta, ngõ hầu chúng ta có sự đánh giá khách quan.
Chính vì các nguyên do đó mà bản dịch Anh ngữ này ra đời, với niềm hy vọng rằng nó sẽ giúp phương Tây thấy được một học giả Trung Quốc vốn được đào tạo theo kiểu phương Tây đã nhận định thế nào về nền triết học của chính đất nước của ông. Đây là bản dịch của Trung Quốc Triết Học Sử, của Tiến sĩ Phùng Hữu Lan, tốt nghiệp Đại học Columbia (Mỹ) và hiện (1937) giảng dạy triết học tại Đại học Thanh Hoa, Bắc Kinh. Quyển I bao quát thời đại Tử Học, một thời đại có thể nói là rực rỡ nhất trong triết học Trung Quốc, trải dài từ thời xa xưa đến khoảng năm 100 TCN, khi mà Nho giáo chiếm địa vị chính thống. Trong các tác phẩm viết về thời kỳ này, bộ sách của Phùng Hữu Lan hẳn là hoàn bị nhất, và trong nhiều phương diện, người ta có thể hy vọng đây là một trong những bộ sách tốt nhất. Quyển II nối tiếp lịch sử triết học Trung Quốc, từ cuối thời đại Tử Học cho đến hiện nay.
Chúng ta cần chú ý rằng tác giả đã trích dẫn rất nhiều đoạn cổ văn từ các nguồn thư tịch gốc. Việc này khiến tác phẩm của ông không những là một sách tham khảo quý báu về các văn bản gốc của triết học Trung Quốc, mà còn tạo sự thuận lợi bởi vì nó để cho các văn bản cổ xưa tự lên tiếng. Đó là một điều rất quan trọng trong một lĩnh vực như triết học Trung Quốc, khi một văn bản thường có nhiều lời bình chú. Khi chuyển các đoạn văn trích này sang Anh ngữ, tôi cố bám vào nguyên tác, đồng thời cũng tham bác các bản dịch có sẵn bằng các ngôn ngữ phương Tây. Để thuận tiện, tôi đưa vào các ghi chú tham khảo, và tôi hiếm khi chấp nhận các lời dịch đó mà không có sự điều chỉnh của chính mình, ngõ hầu bản dịch của tôi được chính xác hơn
QUYỂN 2: THỜI ĐẠI KINH HỌC
CHƯƠNG 1: PHIẾM LUẬN VỀ THỜI ĐẠI KINH HỌC
Các nhà nghiên cứu lịch sử triết học Tây phương thường phân chia lịch sử triết học Tây phương làm ba thời kỳ: Thượng cổ, trung cổ, và cận đại. Điều ấy chẳng phải là một sự phân biệt tuỳ ý, bởi vì trong lịch sử triết học Tây phương mỗi thời kỳ quả thực đều có tinh thần đặc biệt và diện mục đặc thù của nó. Tương tự, lịch sử triết học Trung Quốc nếu chỉ chú ý về phương diện thời kỳ, thì cũng có thể phân chia làm ba thời kỳ: Thượng cổ, trung cổ, và cận đại. Mỗi thời kỳ đều có một nền triết học riêng, nên cũng có thể lấy “thượng cổ, trung cổ, và cận đại” để đặt tên cho chúng. Những danh xưng này cũng được dùng trong quyển sách này. Nhưng từ một phương diện khác mà nói, Trung Quốc quả thực chỉ có triết học thượng cổ và triết học trung cổ, chứ không có triết học cận đại.
Nói rằng Trung Quốc không có triết học cận đại, thì nó không có nghĩa rằng trong thời cận đại Trung Quốc không có triết học. Tuy nhiên, nó nêu ra một sự khác biệt quan trọng giữa Trung Quốc và Tây phương. Trong lịch sử triết học Tây phương, cái gọi là triết học trung cổ và triết học cận đại ngoài sự bất đồng về thời đại phát sinh còn có sự khác biệt rất rõ ràng về tinh thần và diện mục của chúng. Trong lịch sử triết học Tây phương, các hệ thống triết học được thành lập do các triết gia như Plato, Aristotle, v.v… vốn là cốt lõi của nền triết học thượng cổ của họ. Triết học trung cổ phần lớn đã chuyển mình trong các hệ thống này. Trong nền triết học trung cổ ấy có những thành phần mới thuộc về nhân sinh quan và vũ trụ quan của Thiên Chúa giáo. Các triết gia thời ấy cũng không phải là không thường có kiến giải mới, nhưng những thành phần mới và những kiến giải mới này cũng dựa vào các hệ thống triết học cổ đại, dùng những thuật ngữ của triết học cổ đại để diễn đạt. Bình cũ không thể chứa rượu mới. Trong triết học trung cổ của Tây phương không phải hoàn toàn không có rượu mới, nhưng vì lượng rượu mới này không nhiều hoặc vì nó không quá mới, cho nên nó có thể chứa được trong cái bình cũ của triết học cổ đại. Đến thời hiện đại, tư tưởng con người hoàn toàn biến đổi, các tân triết gia đều trực tiếp quan sát sự thực. Triết học của họ không dựa theo xưa và các thuật ngữ họ dùng phần lớn là tân tạo. Nói cách khác, rượu mới vừa nhiều vừa mới nên cái bình cũ không thể chứa nổi. Cái bình cũ bị phá vỡ và cái bình mới đã thay thế. Đó là lý do tại sao tôi nói rằng trong lịch sử triết học Tây phương cái gọi là triết học trung cổ và triết học cận đại ngoài sự bất đồng về thời đại phát sinh còn có sự khác biệt rất rõ ràng về tinh thần và diện mục của chúng.
Mục lục quyển 1:
Lời tựa của dịch giả Derk Bodde
Lời tựa của bản dịch Việt ngữ
Biển rộng trời cao ta vút bay
Chương 1. Mở đầu
Chương dẫn nhập (Chương 1 rút gọn của dịch giả derk bodde)
Chương 2. Phiếm luận thời đại tử học – 51
Chương 3. Tư tưởng và tôn giáo trước thời khổng tử
Chương 4. Khổng tử và khởi nguyên của nho gia
Chương 5. Mặc tử và mặc gia thời kỳ đầu
Chương 6. Mạnh tử và mạnh học
Chương 7. Cái học bách gia thời chiến quốc
Chương 8. Lão tử và lão học trong đạo gia
Chương 9. Huệ Thi, Công Tôn Long, và các biện giả khác
Chương 10. Trang tử và trang học trong đạo gia
Chương 11. Mặc kinh và các mặc gia về sau
Chương 12. Tuân tử và tuân học trong nho gia
Chương 13. Hàn phi tử và các pháp gia khác
Chương 14. Nho gia đời Tần và đời Hán
Chương 15. Vũ trụ luận trong dịch truyện và sách hoài nam hồng liệt
Chương 16. Lục nghệ của nho gia và sự độc tôn của nho gia
Niên biểu thời đại tử học
Mục lục quyển 2:
Chương 1: Phiếm luận về thời đại kinh học
Chương 2: Đổng trọng thư và kinh học kim văn
Chương 3: Cái học sấm vĩ và tượng số giữa hai đời hán
Chương 4: Kinh Học cổ văn và dương hùng, vương sung
Mời bạn đón đọc.
(Thứ Sáu, 11/05/2007)
Lịch sử triết học Trung Quốc
TT – Vào khoảng giữa thập niên 1990, bộ Đại cương triết học Trung Quốc của hai học giả Giản Chi, Nguyễn Hiến Lê được tái bản, khởi động lại trào lưu sách triết học được xuất bản trên thị trường sách VN.
Bộ sách gần như trở thành sách giáo khoa dành cho những ai muốn có cái nhìn tổng thể về một trong những nền triết học phát triển rực rỡ nhất thế giới.
Hai học giả Giản Chi, Nguyễn Hiến Lê đã lựa chọn cách biên soạn chia thành từng vấn đề, chứ không thành từng thời đại, từng môn phái… nên những bạn đọc muốn nhìn triết học Trung Quốc theo “chiều dọc” lịch sử phải vừa đọc vừa có động thái tự sắp xếp lại niên biểu của từng triết gia.
Lần này, Nhà xuất bản Khoa Học Xã hội cho xuất bản bộ sách Lịch sử triết học Trung Quốc qua bản dịch của Lê Anh Minh. Bộ sách đã trở thành kinh điển trong lĩnh vực sử triết ở Trung Quốc ngay từ khi vừa xuất hiện năm 1931.
Theo dịch giả của bản Trung Quốc triết học sử từ nguyên ngữ ra tiếng Anh, tiến sĩ Derk Bodde, ở phần giới thiệu của bộ sách thì: “Quyển I bao quát thời đại Tử học, một thời đại có thể nói là rực rỡ nhất trong triết học Trung Quốc, trải dài từ thời xa xưa đến khoảng năm 100 trước Công nguyên, khi mà Nho giáo chiếm địa vị chính thống. Trong các tác phẩm viết về thời kỳ này, bộ sách của Phùng Hữu Lan hẳn là hoàn bị nhất, và trong nhiều phương diện, người ta có thể hi vọng đây là một trong những bộ sách tốt nhất. Quyển II nối tiếp lịch sử triết học Trung Quốc, từ cuối thời đại Tử học cho đến hiện nay”.
LÃM NGUYÊN
Xem thêm nhiều hơn Thu gọn
(Thứ Năm, 05/04/2007)
Dịch giả Lê Anh Minh và “Lịch sử triết học Trung Quốc “
<IMG class=lImage o Xem thêm nhiều hơn Thu gọn Lịch Sử Triết Học Trung Quốc (Bộ 2 Tập)
LỊCH SỬ TRIẾT HỌC TRUNG QUỐC (Ngày 01-04-2007) Derk Bodde, nhà nghiên cứu triết học người Mỹ, dịch giả và đồng thời cũng là học trò của Phùng Hữu Lan, đánh giá về công trình này khi chuyển ngữ sang tiếng Anh: “Trong các tác phẩm viết về thời kỳ này, bộ sách của Phùng Hữu Lan hẳn là hoàn bị nhất và trong nhiều phương diện người ta có thể hy vọng đây là một trong những bộ sách tốt nhất”. Và ông đánh giá công việc của mình: “Khi đa số chúng ta cho rằng cái di sản văn hóa Hy Lạp và La Mã vẫn là tiêu biểu của thế giới, thì khoa học so sánh các nền văn minh càng cần thiết hơn bao giờ hết, không chỉ để hiểu các nền văn hóa nước ngoài mà còn để hiểu chính nền văn hóa của chúng ta, ngõ hầu chúng ta có được sự khách quan”. Trong khi người châu Âu và Mỹ, muốn dùng công trình của Phùng Hữu Lan làm “chìa khóa” để đi vào tìm hiểu văn hóa Trung Quốc, thì chúng ta, “người láng giềng” của nền văn hóa vĩ đại này, mãi đến hôm nay mới tiếp cận được di sản của Phùng Hữu Lan. Tuy nhiên, trong học thuật và triết lý, nhận ra vấn đề không bao giờ là quá muộn. Do vậy, khi cầm bản dịch này trên tay, độc giả đã tìm cho mình một hướng đi cẩn trọng, để hiểu được văn hóa Trung Quốc. Là một người say mê với văn hóa Trung Quốc, dịch giả Lê Anh Minh được biết đến khi tham gia biên soạn và dịch hàng loạt tác phẩm có giá trị như: Triết giáo Đông phương (đồng chủ biên), Kinh Dịch và cấu hình tư tưởng Trung Quốc (đồng chủ biên), Lịch sử văn minh và các triều đại Trung Quốc (đồng chủ biên), Chu dịch đại truyện v.v… Hơn thế, trong bản dịch này ngoài chú thích của Phùng Hữu Lan và Derk Bodde, còn có sự “đóng góp” của chính dịch giả để cho bản dịch không những trong sáng hơn, mà còn giúp bạn đọc dễ hiểu hơn. Trong triết lý, vấn đề quan trọng là biết đặt câu hỏi: “Một câu hỏi đúng quan trọng hơn một câu trả lời cho câu hỏi sai”. Vậy khi đọc bộ sách này rồi tự đặt câu hỏi, biết đâu, chúng ta sẽ tìm ra những câu hỏi mới, đôi khi quan trọng hơn câu trả lời (mà nếu có câu trả lời thì càng tốt), cho chính chúng ta. Xem thêm nhiều hơn Thu gọn Lịch Sử Triết Học Trung Quốc (Bộ 2 Tập)
|