Hát phường vải – Dân ca Nghệ Tĩnh

Đây là công trình nghiên cứu của Ninh Viết Giao về kho tàng dân ca Nghệ -Tĩnh. Theo GS. Đặng Thai Mai thì đây "là một công trình nghiêm túc" nhằm giúp bạn đọc hiểu rõ được nguồn gốc – diễn biến và sự lưu truyền hát phường vải là loại hát ví được nhân dân Nghệ – Tĩnh rất ưa thích. Tác phẩm nằm trong cụm công trình được giải thưởng Nhà nước đợt I năm 2001.

Hát phường vải là một loại hát ví đặc biệt nhất trong gia tài dân ca của vùng Ngệ Tĩnh. Cũng như các loại dân ca khác, nó là một phương tiện văn nghệ tự túc của nhân dân Nghệ Tĩnh. Nội dung căn bản của nó mang đậm tính trữ tình. Song nó có khác các loại dân ca khác ở chỗ có sự tham gia của những nhà nho. Cho nên tính chất một số câu hát, quy cách trong khi hát, hình thức câu hát, quá trình của một cuộc hát… có phức tạp hơn.

Ở nước ta, nhiều nơi có nghề kéo vải, nhhưng không phải hễ nơi nào có làm nghề kéo vải là có hát phường vải. Hát phường vải với những thủ tục nhất định của nó chỉ phát triển ở những nơi có điều kiện phù hợp nhất, mà tiêu biểu là Nam Đàn, Nghệ An.

Từ lâu hát phường vải đã trở thành một nhu cầu văn nghệ thân thiết trong đời sống tinh thần của nhân dân huyện Nam Đàn. Sở dĩ đây có thể coi là "cái nôi" của hát phường vải vì dân số đông, ruộng đồng lại ít. Nhân dân sống bằng nghề nông là chủ yếu, nhưng để kiếm kế sinh nhai, các nghề phụ phát triển khá nhiều, trong đó nổi bật nhất là nghề kéo vải.

Nghệ nhân dân gian là những "tác giả" của những câu hát phường vải đầu tiên và cũng chính họ là những người bảo lưu, kế thừa và phát huy vốn hát ví, vốn ca dao, dân ca truyền thống mang đậm bản sắc văn hóa quê hương, dân tộc này.