Gia Đình Buddenbrook

Dana Canedy là phóng viên của tờ New York Times. Năm 2001 cô đã giành giải Pulitzer cho loạt phóng sự “Những chủng tộc an cư ở Mỹnhư thế nào” cùng các cộng sự. 

Năm 2005, chồng cô – thượng sĩ Charles Monroe King chuyên huấn luyện binh sĩ Mỹ – phải đến Iraq. Anh bắt đầu những dòng đầu tiên trong cuốn nhật ký hơn hai trăm trang dành cho cậu con trai sắp ra đời của họ phòng trường hợp anh không thể trở về. Ngày 14/10/2006, một quả bom phát nổ bên đường gần Baghdad đã cướp đi mạng sống của người quân nhân ấy. Khi đó con trai của anh và Dana, cậu bé Jordan, mới bảy tháng tuổi.

Dana Canedy bằng trái tim vỡ nát nhưng kiên cường của một người vợ, một nhà báo, và trên hết là người mẹ đã viết cuốn hồi ký cho Jordan, sau này được xuất bản thành sách Nhật ký cho Jordan. Sách là sự đan xen giữa những câu chuyện tác giả kể với con trai về cha cậu và những đoạn nhật ký mà Charles đã viết cho con trong những giờ phút nghỉ ngơi giữa chiến trường.

Bên cạnh những trang viết đầy ắp tình yêu thương dành cho con trai, sách còn là hành trình đi tìm câu trả lời cho cái chết của chồng, những âu lo cho đứa con bé nhỏ. Sau cùng, các trang viết thể hiện một câu chuyện tình đẹp nhưng không hoàn hảo của Dana và Charles. Một cô phóng viên sôi nổi và một người quân nhân cứng rắn, trầm tính – hai tâm hồn tưởng chừng không thể tương hợp nhưng đã yêu nhau và mất nhau quá sớm trên đời.

Trong những trang viết tràn ngập tình mẫu tử, Dana muốn bé Jordan luôn cảm nhận được tình yêu của cha Charles: “Lời nguyện cầu của mẹ dành cho con, Jordan, là con luôn mang bên mình ý thức rằng con luôn có cả cha và mẹ dẫn lối trong cuộc đời. Mẹ sẽ dựa vào bản năng người mẹ để chỉ con lối đi, nhưng chỉ điều ấy sẽ không đủ để dạy con trở thành một người đàn ông thực sự. Để làm điều đó, mẹ trao con nhật ký của cha, và sự thông thái trong ấy”.

Nhật ký cho Jordan đã thể hiện một sự thật đau đớn: chiến tranh là trò trả đũa của người lớn, còn hậu quả của nó, không ai khác, nhắm vào những đứa trẻ vẫn còn thơm mùi sữa mẹ. Dù chỉ là một lát cắt nhỏ của bức tranh thời chiến nhưng Nhật ký cho Jordan đã khơi gợi sự xót thương cho những con người sinh ra trong thời đại không thanh bình.

Tuy kể câu chuyện buồn, nhưng cuốn sách vẫn để lại trong lòng người đọc một cảm giác ấm áp bởi những câu chuyện đầy xúc động về tình cảm mẹ con, tình yêu vợ chồng và cả tình anh em bè bạn…

Cuốn sách ra đời đã nhận được sự trân trọng của báo chí Mỹ. Trang New York Times Book Review đánh giá: “Một câu chuyện đẹp đến mức ám ảnh về một gia đình phân ly vì chiến tranh”. Trang Book Reporter nhận xét: “Nhật ký cho Jordan đã nhắc người đọc nhớ rằng có rất nhiều cuộc đời đã vĩnh viễn thay đổi chỉ bởi sự ra đi của một người lính”.

Tại Việt Nam, sách được Rio Q Lâm dịch, NXB Phụ Nữ phát hành đầu tháng 10.

Lam Thu

Gia đình Buddenbrook kể về sự suy tàn của hãng xuất nhập khẩu ngũ cốc Johann Buddenbrook, thực chất là kể về gia đình, tổ tiên của Thomas Mann ở thương cảng nổi tiếng Lubeck. Bốn thế hệ của dòng họ Buddenbrook – một dòng họ tư sản thương nghiệp cứ dần dần lụn bại trên thương trường, suy sụp trong đạo lý, văn hóa. Thomas Mann đã dựng lên một bức tranh toàn diện và chân thực về đời sống của tầng lớp trung lưu: kết hôn và ly hôn, sinh ra và chết đi, thành công và thất bại. Những sự kiện ấy lặp đi lặp lại qua nhiều thế hệ, trong khi gia đình Buddenbrook dần bị cuốn vào vòng xoáy hiện đại dẫn đến sự sụp đổ không thể tránh khỏi của cả dòng họ.

Chủ nghĩa bi quan được thể hiện rõ trong tiểu thuyết. Trong tác phẩm, Thomas Mann miêu tả cảnh buôn bán tấp nập, đồng thời là cảnh suy tàn của thương nghiệp ở thành phố cảng nổi tiếng của Đức.

Với hơn 400 nhân vật, câu chuyện giàu chi tiết và đầy tính nhân văn, Gia đình Buddenbrook vượt qua các tác phẩm văn chương viết về gia đình vốn thịnh hành ở châu Âu thời điểm đó, và trở thành một hình mẫu của thể loại này. 

Thomas Mann bắt đầu viết cuốn sách vào tháng 10/1897, khi ông 22 tuổi. Cuốn tiểu thuyết được hoàn thành ba năm sau đó, và được công bố vào tháng 10/1901. Mặc dù giải thưởng Nobel văn chương thường trao cho các tác giả dựa trên một quá trình, nhưng tác phẩm xuất sắc này đã giúp Thomas Mann đứng vào hàng ngũ những văn hào thế giới. Trong diễn văn trao giải Nobel năm 1929 cho Thomas Mann có viết: “Thế kỷ 19 kết thúc khi một nhà văn trẻ 27 tuổi đến từ thành phố Lubeck xuất bản cuốn tiểu thuyết đầu tay Gia đình Buddenbrook năm 1901. Kể từ đó, 27 năm đã trôi qua và có một thực tế không thể chối cãi rằng Gia đình Buddenbrookthực sự là một kiệt tác đã lấp đầy khoảng trống của văn học Đức trên bản đồ văn chương thế giới. Đây là cuốn tiểu thuyết hiện thực Đức ngữ đầu tiên và cho đến giờ là cuốn hay nhất, chiếm vị trí tương xứng với các tác phẩm của các nhà văn vĩ đại trên văn đàn châu Âu”.

Gia đình Buddenbrook đứng thứ 7 trong top 100 cuốn tiểu thuyết Đức ngữ hay nhất thế kỷ 20. Cứ 10 người Đức thì có một người đọc tác phẩm này. Ở Trung Quốc, Gia đình Buddenbrook được coi là phiên bản Đức ngữ của Hồng lâu mộng. Cũng giống như độc giả Hồng lâu mộng, người đọc tác phẩm này của Thomas Mann thường vẽ cây phả hệ của gia tộc Buddenbrook nhớ quan hệ của các nhân vật và tiện theo dõi tác phẩm.

Tác phẩm từng được NXB Lao Động phát hành ở Việt Nam với tên Gia đình Bút-đen-bruc. Quý IV năm nay, NXB Trẻ cho phát hành tiểu thuyết và đưa vào tủ sách “Cánh cửa mở rộng”. Ngoài Gia đình Buddenbrook, Thomass Man còn có các tiểu thuyết khác được phát hành ở Việt Nam như Núi thần, Chết ở Venice.

Tác giả Thomas Mann là nhà văn Đức lớn nhất thế kỷ 20.

Thomas Mann (1875 – 1955) sinh ở Lubeck, là con của một thương gia và thành viên hội đồng thành phố. Ông có một người anh trai là nhà văn Heinrich Mann. Năm 19 tuổi, Thomas Mann viết báo nhưng luôn mơ ước trở thành nhà văn như anh trai mình. Ông đã sáng tác truyện ngắn, sau đó viết tiểu thuyết năm 23 tuổi.

Thomas Mann là nhà văn có tư tưởng nhân đạo dân chủ tư sản, chống phát xít. Ông tập trung miêu tả quá trình suy sụp của giai cấp tư sản với ngòi bút hiện thực, mỉa mai, chú trọng phân tích tâm lý, đi sâu vào khía cạnh phù du và cái chết. Văn của ông chính xác, từ ngữ gọt giũa đòi hỏi người đọc tập trung. Ông cũng dùng nhiều kiến thức về triết học, tôn giáo, lịch sử, văn hóa, nghệ thuật, y học, xã hội học, phân tâm học trong tác phẩm của mình. Ngoài giải Nobel, Thomas Mann còn đoạt “Giải Goethe” năm 1949. Ông được coi là nhà văn Đức lớn nhất thế kỷ 20.

Lam Thu