Chuyện Người Tuỳ Nữ

Tiểu thuyết gia hàng đầu người Canada, một trong những ứng cử viên thường trực từ nhiều năm nay của giải Nobel, bà Margaret Atwood, đã đến với bạn đọc VN bằng bản dịch tác phẩm Chuyện người tùy nữ.

Câu chuyện kể về số phận của nhân vật Tôi – một tùy nữ – và nhiều phụ nữ khác trong nước Cộng hòa Gilead, nhà nước thần quyền cực đoan được dựng lên trên nền Hợp chủng quốc Hoa Kỳ xưa. Họ là các phu nhân, các martha, các tùy nữ, các dì, các phế nữ.

Họ khác nhau về vị trí và mức độ được ưu đãi trong xã hội Gilead, nhưng giống nhau ở tính chất của những đinh vít bị bắt chặt trong một cỗ máy phi nhân, không có cách nào thay đổi trừ cái chết. Bi kịch nhất là các tùy nữ. Vì họ tồn tại chỉ để thực hiện duy nhất một nhiệm vụ: sinh con cho các chủ soái. Không có, không được phép có tình yêu hay đam mê nhục dục trong hành vi truyền giống ở đây. Không sinh con được họ sẽ trở thành phế nữ, bị đưa ra đảo hoang, nhận lấy cái chết đau đớn bởi công việc quét chất thải phóng xạ.

Trùm lấy số phận của tất cả nhân vật phụ nữ trong Chuyện người tùy nữ là một bầu không khí bức bối, đầy hăm dọa. Bức bối bởi tính chất đồng phục hóa của một xã hội không chấp nhận sự đa dạng và khả năng đơn trị của mỗi cá nhân. Hăm dọa bởi trong xã hội ấy không ai có thể được tin ai, ai cũng tiềm tàng là một gián điệp nhằm tố cáo bất cứ ai. Luôn luôn là một sự đối lập giữa “bây giờ” và “ngày xưa” trong suy nghĩ của Tôi.

“Bây giờ” Tôi chỉ là một tùy nữ, một “cỗ tử cung biết đi”, nay chủ soái này mai chủ soái khác, mang một cái tên có tiền tố là giới từ sở hữu “of”, ngoài ra không có gì cả. “Ngày xưa” Tôi là một phụ nữ, có mẹ, có chồng, có con, có bạn thân, có việc làm và một cái tên. Từ “ngày xưa” đến “bây giờ” là một sự thay đổi mà Tôi không sao hiểu nổi (tác giả cũng không quan tâm đến chuyện phải lý giải): chỉ sau một đêm thức dậy, Tôi và mọi phụ nữ bị mất việc làm, trang phục của lực lượng cảnh sát đã khác. Sự in hằn dấu vết thời đại của các cuộc chính biến trong chớp mắt và như cơm bữa chăng?

Margaret Atwood công bố Chuyện người tùy nữ năm 1985, vào thời điểm mà làn sóng chống đối những phong trào đòi giải phóng phụ nữ đang trỗi dậy mạnh mẽ trong xã hội Mỹ. Có thể xem đó như lời phê phán xã hội nghiêm khắc của tác giả. Trên diện phản ánh đó, tác phẩm của Margaret Atwood còn có ý nghĩa một lời cảnh báo, rằng ở nơi nào người ta lãng quên niềm hạnh phúc được vui sống của con người thì nơi đó chính là địa ngục!   

Nguyễn Hoài Nam

(Nguồn: Báo Tuổi trẻ)