Sống mãi với Thủ đô

Sống mãi với Thủ đô là một tiểu thuyết của Nguyễn Huy Tưởng viết lại trên một đề tài đã được chính mình thể hiện một lần rồi. Từ Những người ở lại đến Sống mãi với Thủ đô, rõ ràng có một sự khác nhau về cách nhìn, và cách viết.

Trong Những người ở lại, nhà văn chỉ lấy cuộc kháng chiến ở Thủ đô làm một cái khung để đưa vào đó hoạt động của một số nhân vật có tính cách phiền phức, cầu kỳ mà riêng tác giả vẫn thích thú: những người trí thức, họ là chính nghĩa nhưng còn bị vướng víu bởi nhiều mối liên hệ về tư tưởng, về sinh hoạt đối với chế độ cũ. Miêu tả bộ mặt thật của lớp người này cũng tốt, nhưng không nhìn rõ được bản chất xã hội của họ nên tác giả quá tô điểm cho tấn bi kịch bên trong của họ.

Còn Sống mãi với Thủ đô, Nguyễn Huy Tưởng đã cố gắng đi sâu hơn vào thực tế của kháng chiến với những vấn đề thật và những con người thật của nó… Cuộc kháng chiến ở Thủ đô trong những ngày đầu đã được miêu tả như một cuộc thử thách ghê gớm đối với những con người chưa hình dung được rõ chiến tranh là thế nào, ai nấy đều có mẹ, có người yêu, có đủ thứ ràng buộc với cuộc sống, vậy mà phải rời bỏ tất cả đi vào một cuộc chiến đấu quyết liệt với một kẻ thù mạnh hơn mình gấp bội.

Mỗi người trong truyện, tùy theo bản chất xã hội mà có những thái độ tư tưởng và hành động khác nhau trước cuộc thử thách… Chiến tranh, với sự lựa chọn không được trì hoãn giữa cái sống và cái chết, đã lật đến tận đáy mỗi con người và làm cho con người đổi thay rất nhanh, tốt lên cũng như xấu đi. Bằng cả các khối nhân vật khá rộng lớn ấy, mỗi người phát triển theo vận mệnh riêng của mình, chằng chịt bao nhiêu vấn đề khác nhau trong quan hệ chung của chiến tranh, bộ tiểu thuyết này đã đưa ra một bức tranh khá sinh động về cuộc chiến đấu của Liên khu I Hà Nội.

Nguyễn Huy Tưởng viết Sống mãi với Thủ đô không chỉ bằng những tài liệu, ông viết bằng cả vốn hiểu biết và tấm lòng yêu dấu, mê say của mình với thủ đô Hà Nội. Sống mãi với Thủ đô là một bông hoa tuy chưa nở hết, nhưng đã khá đậm đà hương vị và bạn đọc chúng ta càng thấy mến yêu đất nước và mến yêu Hà Nội, thủ đô ngàn năm văn vật của một dân tộc anh hùng có một truyền thống bất khuất lâu đời.