Ngũ Luân Thư

Miyamoto Musashi (1584 – 1645) được tôn là Kiếm Thánh của Nhật Bản thời tiền Mạc Phủ Tokugawa, là người đã sáng lập ra môn phái sử dụng song kiếm có tên Niten Ichi Ryu (Nhị thiên Nhất lưu). Sau khi sống sót qua trận tử địa Sekigahara giữa hai phe lãnh chúa Nhật – Đông quân và Tây quân – ngày 21/10/1600, Miyamoto Musashi lang bạt khắp nơi, tự rèn luyện để trở thành một kiếm sĩ nổi danh và thành công nhất Nhật Bản với chiến tích chưa từng thất bại trước bất cứ đối thủ nào.

Năm 1643, Miyamoto Musashi lánh đời về ở ẩn trong một hang núi có tên Reigendo. Ở đây, trong những tuần cuối đời, ông viết cuốn binh pháp "Go Rin No Sho", chính là "Ngũ luân thư", nhằm đúc kết những quan sát, kinh nghiệm trong quá trình chiến đấu của mình và bàn luận về cái Đạo của kiếm sĩ.

"Ngũ luân thư" là một cuốn sách mỏng bao gồm Địa quyển, Hỏa quyển, Thủy quyển, Phong quyển và Không quyển, trong đó trình bày các vấn đề như đạo binh pháp theo quan điểm của môn phái Nhị thiên Nhất lưu, các nguyên lý của kiếm pháp, Đạo của chiến đấu, và sau cùng là nguyên lý Không – không thủy, không chung. Theo đó, Miyamoto Musashi cho rằng, đạt được nguyên lý Không nghĩa là không đạt nguyên lý nào cả. Đạo của binh pháp là cái Đạo của thiên nhiên, khi hiểu được tiết tấu của mọi tình huống, chúng ta sẽ có thể đánh trúng địch một cách tự nhiên và ra đòn một cách tự nhiên.

Những nguyên tắc binh pháp trong "Ngũ luân thư" dù được viết ra từ cách đây vài thế kỷ nhưng vẫn còn mới mẻ. Tinh thần của "kiếm khách vô song" Miyamoto Musashi đồng hành cùng người dân Nhật suốt từ thế kỷ 17 cho tới tận thế kỷ 20, khi nước Nhật tham gia thế chiến và cả khi họ thất bại nhưng vẫn nhanh chóng đứng lên từ mất mát, đổ vỡ để tái thiết một nước Nhật trở thành cường quốc.

Không chỉ thế, tác phẩm còn có sức ảnh hưởng mạnh mẽ trên thế giới. Kể từ khi được dịch sang tiếng Anh với tên "A Book of Five Rings", cuốn sách được nghiền ngẫm khắp nơi, từ sinh viên Đại học Havard đến các doanh nhân, các nhà quân sự cao cấp. Tờ Time Out viết: "Nếu bạn tò mò tại sao người Nhật có thể xông pha giữa cộng đồng kinh doanh phương Tây dễ như lưỡi kiếm samurai cắt ngang miếng bơ, câu trả lời không nằm trong những xí nghiệp hay những máy móc tự động. Câu trả lời nằm trong sách binh pháp Go Rin No Sho".

"Dựa trên triết lý của Zen (Thiền) và cách tiếp cận thực dụng để làm chủ kỹ năng chiến thắng, Ngũ luân thư được cho là cuốn cẩm nang sâu sắc nhất từng được viết ra trên thế giới này. Với doanh nhân, đây là cuốn cẩm nang chiến lược kinh doanh. Với nhà chính trị quân sự, đây là cẩm nang binh pháp. Với tất cả những ai yêu thích kinh doanh và quân sự, đây là cuốn sách không dễ đọc nhưng rất đáng để nghiền ngẫm", nhà văn Nguyễn Phương Văn nhận xét về "Ngũ luân thư".

Tác phẩm của Miyamoto Musashi được ngầm so sánh với "Tôn Tử Binh Pháp" của Trung Quốc, thậm chí còn được giới quân sự và chính trị đánh giá cao hơn, cho rằng cho rằng binh pháp của Tôn Tử chỉ là sách dành cho bậc tướng, còn "Ngũ luân thư" mới là sách cho bậc vương, theo Nguyễn Phương Văn.

"Ngũ luân thư" được Alpha Books phát hành tại Việt Nam, người dịch là Bùi Thế Cần.

Cuộc đời của Kiếm Thánh Miyamoto Musashi đã đi vào nhiều tác phẩm văn học, trong đó có tiểu thuyết kiếm hiệp kinh điển "Miyamoto Musashi" của văn hào Yoshikawa Eiji.

(Báo vnexpress.net giới thiệu ngày 8/9/2013)

Song Ngư

1. Sách về kiếm đạo Ngũ Luân Thư, tên tiếng Anh The Book of Five Rings, tiếng Nhật Go Rin No Sho. Tác giả Miyamoto Musashi (1584-1645) là võ sĩ vĩ đại nhất Nhật Bản, được mệnh danh là Thánh kiếm, sinh thời chưa hề chiến bại.

Người viết tìm đọc Ngũ Luân Thư vào thời điểm nỗi tò mò về dân tộc Nhật Bản, vốn nhen nhóm từ lâu, lại được dịp bùng lên bởi một số trải nghiệm. Mênh mông và bí ẩn như Nhật Bản, người ngoài có thể thích hoặc ghét, nhưng khó có thể cưỡng lại sự tò mò.

Đó là dân tộc sở hữu thứ tinh thần mà người Mỹ công khai tán tụng. Cuốn Ngũ Luân Thư bản tiếng Anh đã được xuất bản và tái bản rất nhiều lần, được coi là sách kinh điển tầm cỡ quốc tế. Những lời của Thánh kiếm Musashi cách đây khoảng 400 năm vẫn chuyển tải thứ tinh thần mà các doanh nhân Nhật mang trong mình khi tung hoành trong nền kinh tế phương Tây hồi đầu thế kỷ.

2. Musashi sinh ra ở thời loạn, năm 16 tuổi đã tham gia cuộc chiến khốc liệt giữa hai phe lãnh chúa Đông Quân và Tây Quân ở Nhật Bản vào năm 1600. Tây Quân của Musashi thua trận, nhưng ông sống sót bước ra khỏi tử địa Sekigahara, vẫn tiếp tục sống và quyết đấu để trở thành kiếm khách vô song và chứng kiến nước Nhật thái bình.

Trong thời loạn lẫn thời bình, Musashi vẫn nhớ hai yếu tố sống còn trong tinh thần võ sĩ đạo cổ xưa: tâm thế bình thản trong thời loạn và ý thức về khả năng hỗn loạn trong thời bình. Hai yếu tố thoạt nghe đối lập nhau đó tạo nên sự thống nhất và vững vàng trong tinh thần người Nhật, dù là kiếm khách trong cuộc quyết đấu hay doanh nhân trên thương trường sau này.

Musashi viết bằng tiếng Nhật cổ văn. Sách không dễ đọc đối với độc giả ngày nay, nhất là những người lạ lẫm với kiếm pháp. Dịch giả Bùi Thế Cần khi chuyển ngữ đã dựa vào 2 bản dịch tiếng Anh, có tham khảo 1 bản tiếng Nhật kim văn.

Đúng như tên gọi, tác phẩm gồm 5 phần, hoặc 5 "quyển" nhỏ: Địa chi quyển (Sách về đất), Thủy chi quyển (nước), Hỏa chi quyển (lửa), Phong chi quyển (gió/ truyền thống) và Không chi quyển (trống rỗng/ hư vô).

Ngũ Luân Thư, bản tiếng Việt của GS Bùi Thế Cần – Sư trưởng Aikido, do Alphabooks và NXB Thế giới ấn hành, dày 207 trang.

(Báo thethaovanhoa.vn giới thiệu 8/9/2013)

Hạ Huyền

Thể thao & Văn hóa

Tác giả cũng đồng thời là bậc thày về thư pháp, điêu khắc và tranh thuỷ mặc. "Ngũ luân thư" gồm: "Địa chi quyển"," Hỏa chi quyển", "Thủy chi quyển", "Phong chi quyển" và "Không chi quyển", là cẩm nang dành cho người muốn học binh pháp.

Từ khi ra đời đến nay, cuốn sách này đã được truyền bá ở Trung Quốc và Nhật Bản khoảng gần 400 năm, và gần 100 năm được các học giả phương Tây quan tâm sâu sắc. Họ cho rằng đây không chỉ là một cuốn sách về nghệ thuật quân sự dành cho các tướng lĩnh, mà là còn luyện dạy nhân cách cho những ai muốn "bất bại trước mọi hoàn cảnh". Nhiều chuyên gia cho rằng cuốn sách đã vượt qua binh pháp Tôn Tử (dạy tướng) để thành sách dành cho bậc Vương. Hơn thế, ngày nay, cuốn sách này được nghiền ngẫm khắp nơi – từ các sinh viên của đại học Harvard (Mỹ) cho đến các chiến lược gia kinh tế, ngoại giao trên toàn cầu.

"Ngũ luân thư" là cuốn sách dành cho mọi người, bởi mỗi lần đọc, lại có thể vỡ vạc thêm nhận thức về chân Đạo trong cuộc đời học tập, lao động và phát triển của bản thân. Tạp chí Time đã ca ngợi quyển sách này rất ngắn gọn: "Lời đáp trả của Nhật Bản cho MBA Harvard". Ấn phẩm này được ra mắt tại VN bởi Alphabooks, dày 200 trang.

(Báo laodong.com.vn giới thiệu 9/9/2013)

L.Q.V

Ngũ Luân Thư (Go Rin No Sho) là một cuốn sách mỏng về binh pháp được Kiếm Thánh Musashi viết trong những tuần lễ cuối đời khi ông ở ẩn trong hang núi. Đây chính là hình tượng huyền thoại của tầng lớp Samurai trên đất Nhật.

Từ kiếm thép đến kiếm gỗ

Kể từ khi được dịch sang tiếng Anh với tên A Book of Five Rings, cuốn sách được nghiền ngẫm khắp nơi, từ giảng đường Havard nơi các sinh viên sử dụng sách như cẩm nang để thành công trong cuộc đời, đến các doanh nhân đọc để có cách nghĩ mới về chiến lược kinh doanh. Các nhà quân sự cao cấp đọc để biết những nguyên tắc của một binh pháp thư vốn chưa bao giờ sai suốt 300 năm kể từ khi được viết ra. Bởi vì Musashi vốn là một kiếm sĩ bất bại suốt 60 trận chiến.

Tờ Time Out viết: "Nếu bạn tò mò tại sao người Nhật có thể xông pha giữa cộng đồng kinh doanh phương tây dễ như lưỡi kiếm samurai cắt ngang miếng bơ, câu trả lời không nằm trong những xí nghiệp hay những máy móc tự động. Câu trả lời nằm trong sách binh pháp Go Rin No Sho".

Giới quân sự và chính trị thì ngầm so sánh Go Rin No Sho với Tôn Tử Binh Pháp khi cho rằng binh pháp của Tôn Tử chỉ là sách dành cho bậc tướng, còn Go Rin No Sho mới là sách cho bậc vương. Nó dựa trên triết lý của Zen (Thiền) và cách tiếp cận thực dụng để làm chủ kỹ năng chiến thắng.

Musashi là một samurai ở đầu thời kỳ Tokugawa (còn được gọi là thời kỳ Edo). Nhưng khác với các samurai từ bỏ đao kiếm, Musashi vẫn kiên trì theo đuổi mẫu hình của kiếm khách lý tưởng để kiếm tìm sự giác ngộ trên con đường gian nan của Kiếm Đạo.

Musashi phê phán những samurai vì mưu sinh mà kiếm tiền bằng nghề dạy đánh kiếm: "Nếu ta nhìn vào thế giới, ta thấy các môn nghệ thuật được đem bán. Người ta dùng khí tài để bán chính bản thân mình. Cũng như đối với hạt và quả, cái hạt ngày càng ít quan trọng hơn quả. Trong cái đạo binh pháp đó, cả người dạy lẫn người học đều chú tâm để phơi bày kỹ thuật hoa mỹ. Họ tìm cách để đóa hoa nở vội. Họ nói Đạo trường này Đạo trường kia. Họ tìm kiếm tư lợi. Có người đã từng nói: Binh pháp sơ lậu là căn nguyên khổ ải. Lời nói thật chí lý".

Miyamoto Musashi là ký ức và là tương lai của tinh thần Nhật Bản. Ông sinh năm 1584 trong một gia đình Samurai có gốc gác lâu đời. Số phận nghiệt ngã đến với ông rất sớm khi trở thành trẻ mồ côi năm 7 tuổi.

Musashi tham gia cuộc quyết đấu đầu tiên của đời mình năm 13 tuổi với kiếm thủ Thần Đạo Lưu có tên là Arima Kihei. Với thanh mộc kiếm trong tay, cậu đã khiến kiếm thủ lớn tuổi này thua trận và bị giết chết. Năm 16 tuổi Musashi tham dự cuộc quyết đấu thứ hai và đánh bại võ sĩ tài năng Tadashima Akiyama.

Ở tuổi trưởng thành, Musashi từ bỏ kiếm thép và chỉ sử dụng mộc kiếm. Trong một lần thách đấu với kiếm sĩ giỏi nhất của lãnh chúa Matsudaira, Musashi dụng song kiếm đánh bại võ sĩ này nhưng không giết chết. Ngay lập tức chính lãnh chúa Matsudaira thách đấu với Musashi và bị Mushashi dùng tuyệt chiêu "Thạch Hỏa" để hạ gục nhưng không giết chết. Lãnh chúa Matsudaira chấp nhận thua cuộc, mời Musashi ở lại và tôn làm sư phụ.

Vào độ tuổi gần ba mươi Musashi trở thành huyền thoại sống và được coi là đệ nhất kiếm khi ông đánh bại đại cừu thù và cũng là kiếm thủ thượng thừa Sasaki Korijo ở đảo Ganryu Shima. Ông đánh bại Sasaki bằng một thanh mộc kiếm ông tự đẽo từ mái chèo của con thuyền ông dùng để bơi ra đảo.

Ở tuổi 30, sau khoảng 60 trận quyết đấu bất bại, Musashi bỗng từ bỏ quyết đấu. Có lẽ ở đỉnh cao danh vọng ấy ông nhận ra mình vẫn còn yếu kém và con người không có ai là vô khuyết. Từ năm 30 tuổi đến năm 50 tuổi, kiếm khách Musashi trở thành một nghệ nhân lừng danh trong các lĩnh vực nghệ thuật mà ông tham gia: điêu khắc, thư pháp và tranh thủy mặc.

Ở tuổi năm mươi ông viết: "Ta đã nhận ra chân đạo".

Từ bỏ chấp ngã, hòa hợp thiên-địa/âm dương

Suốt phần đời còn lại ông chỉ luyện kiếm, dạy kiếm, phát triển kiếm pháp, tư duy binh pháp và viết sách. Ông thực hành, chiêm nghiệm Thiền và Kiếm đạo để tìm ra chân lý. Musashi trở thành biểu tượng của sự phá chấp, huỷ bỏ mọi chấp ngã, từ hành động đến nhận thức.

"Thần đạo và Kiếm đạo vốn dĩ chỉ là một. Vì cả hai cùng dẫn đưa con người đến một mục đích là diệt ngã".

Đệ nhất kiếm khách Musashi đã trở thành Kiếm Thánh. Một kiếm khách mà ẩn chứa bên trong lại là một vị đại thiền sư.

Ngoài kiếm đạo, tất cả những lĩnh vực nghệ thuật mà Musashi tham gia, từ thư pháp, tranh thủy mặc đến tranh khắc gỗ, từ rèn kiếm đến điêu khắc, ông đều là bậc thầy. Ông trở thành bậc thầy vì ông không có thầy. Ông tự mình rèn luyện, tìm tòi, cải cách, sáng tạo. Ông xóa bỏ lối mòn, kể cả lối mòn do chính mình tạo ra.

Ông đập vỡ các chấp ngã trong chính bản thân mình để mở cái ngã của mình ra với cả thế giới, hài hòa với âm-dương, với thiên-địa và trên tất cả là hòa hợp con người với tự nhiên.

Ông nói: "Không có nghề cao quý, chỉ có con người cao quý. Không có kiếm pháp vô địch, chỉ có con người vô địch".

Ông cũng nói: "Khi ngươi đã thấu hiểu cái đạo của binh pháp, sẽ chẳng có một thứ gì ngươi không thể hiểu".

Năm 1643 Musashi lánh đời về ở ẩn trong một hang núi có tên Reigendo. Ở đây, trong những tuần cuối đời ông viết cuốn binh thư Go Rin No Sho.

Ngũ Luân Thư ngày nay đứng đầu bảng trong tất cả các thư viện Kiếm đạo. Đây là cuốn sách độc đáo nhất trong các sách binh pháp khi nó đề cập đến binh pháp chiến trận và thuật chiến đấu cá nhân bằng cùng một cách tiếp cận. Cuốn sách không phải là thuyết về binh pháp thuyết, mà theo lời của Musashi cuốn sách này là cẩm nang cho những người đàn ông muốn học binh pháp.

Bởi nó là cẩm nang, nội dung của nó luôn vượt lên trên tầm hiểu biết của những ai đọc nó. Đọc sách này càng nhiều lần, người đọc càng tìm thấy nhiều hơn trong từng trang sách.

Nhãn quan Kiếm đạo trong sách của Musashi cực kỳ đa dạng. Kẻ nhập môn có thể đọc sách này ở đẳng cấp nhập môn. Những bậc thầy cũng đọc những trang sách này nhưng ở đẳng cấp cao hơn. Sách không chỉ áp dụng cho quân sự, mà có thể dẫn đường cho bất cứ chiến lược gia nào, từ kinh doanh đến chính trị, miễn là ở lĩnh vực áp dụng người ta cần lập kế hoạch và có chiến thuật cho mọi tình huống.

Mọi kế hoạch kinh doanh, mọi chiến dịch quân sự, đều có thể dùng Ngũ Luân Thư làm cẩm nang dẫn lối. Ngay cả một người bình thường, cũng có thể đọc Go Rin No Sho để hoàn thiện cuộc sống của mình. Và triết lý của cuốn binh thư này có thể ảnh hưởng đến người đọc trong suốt cuộc đời.

(Báo vietnamnet.vn giới thiệu ngày 12/9/2013)

Nguyễn Phương Văn