Người Tình Hoa Bắc

Cuốn sách Người tình Hoa Bắc theo tác giả Marguerite Duras, biến thể của Người tình. Nó được viết sau khi nghe tin người đàn ông gốc Hoa, một trong hai nhân vật chính, khác nhân vật của Người tình, “táo bạo hơn”, “tuấn tú hơn, khoẻ mạnh hơn”, qua đời.

Tác giả giới thiệu tác phẩm của mình: “Tôi bỏ đó công việc mình đang làm. Tôi viết câu chuyện về người tình Hoa Bắc và về cô bé: trong Người tình, câu chuyện còn chưa ở đó, quanh họ còn thiếu thời gian. Tôi viết cuốn sách này trong niềm hạnh phúc điên cuồng được viết nó. Tôi ở lại một năm ròng trong quyển tiểu thuyết ấy, giam mình trong cái năm của mối tình giữa người đàn ông Trung Hoa và cô bé.

“Tôi không vượt xa hơn sự ra đi của chuyến tàu thuỷ đường dài, nghĩa là sự ra đi của cô bé.

“Tôi đã không hề tưởng tượng là có thể xảy ra cái chết của người đàn ông Trung Hoa, cái chết của thân hình anh, của làn da anh, của bộ phận sinh dục, của những bàn tay anh. Suốt một năm ròng tôi đã tìm thấy lại độ tuổi khi tôi qua dòng Mekong trên chuyến phà Vĩnh Long”…

P.V
(Nguồn: Báo SGTT)

Marguerite Duras là nhà văn nữ mà tôi yêu thích nhất. Đọc Duras, có thể cảm nhận được một phẩm chất khó định nghĩa rạch ròi nhưng hiện hữu rất cụ thể: cái gọi là tính nữ trong văn chương. Mới gần đây, bạn tôi nói với tôi rằng, cuốn L’Amant de la Chine du Nord (Người tình Hoa Bắc) đã được dịch sang tiếng Việt.

Mở đầu cuốn Người tình Hoa Bắc, Duras viết: “Tôi được biết anh ấy đã qua đời. Đó là vào tháng 5/1990, cách đây một năm. Tôi chưa từng bao giờ nghĩ đến sự ra đi của anh ấy. Người ta còn nói với tôi rằng anh được an táng tại Sa Đéc, rằng ngôi nhà màu xanh vẫn luôn ở chỗ đó, nơi gia đình và con cái anh cư ngụ”.

Một lần nữa, Duras khai thác lại mối tình cũ, nhưng với những khác biệt về nhân vật, về lối viết. (Duras đã sống cả đời có thể chỉ để viết lại một câu chuyện tình với rất nhiều phiên bản).

Duras viết về những khác biệt so với cuốn Người tình (L’Amant), ví dụ như về anh chàng người Hoa: "Anh hơi khác biệt người trong sách: anh cường tráng hơn người kia một chút, anh ít sợ sệt hơn, táo bạo hơn. Anh tuấn tú hơn, khoẻ mạnh hơn. Anh hợp "với điện ảnh" hơn người trong sách. Và đối mặt với cô bé anh cũng ít rụt rè hơn".

Về cô bé da trắng: "Cô, thì cô vẫn là cô bé trong cuốn sách, thấp nhỏ, gầy gò, khó nắm bắt được chiều hướng, khó nói được đó là ai, không đẹp bằng trong sách, nghèo túng, là con của những người nghèo túng, tổ tiên nghèo túng, tá điền, thợ đóng giày, luôn luôn đứng đầu về môn Pháp văn ở khắp nơi và ghét nước Pháp, không sao nguôi khuây về xứ sở nơi mình ra đời và nơi của tuổi thơ, cự tuyệt chất thịt tái trong món bít tết phương Tây, phải lòng những người đàn ông yếu đuối, nhiều nhục cảm như chưa từng thấy. Mê đọc, mê xem ngắm, ngạo mạn, tự do."  

Không có những tâm điểm, không có con đường, không có đoạn thẳng, chỉ có những điểm rộng lớn… đó là những điều mà Marguerite Duras tự nói về mình. Tôi lại luôn thấy văn xuôi của bà vận hành theo nguyên tắc của thơ: câu chữ nén chặt, đầy những khoảng lặng, phép lặp ám ảnh, nhức nhối.  

Người tình Hoa Bắc có dáng dấp một kịch bản điện ảnh, với góc nhìn từ con mắt của máy quay phim. Marguerite Duras đã tạo nên một cuốn tiểu thuyết có khả năng đọc như một kịch bản phim. Bà viết nhiều chỉ dẫn: "Trong trường hợp một bộ phim dựa trên cuốn sách này, không nên để cô bé có một nhan sắc chỉ đẹp mà thôi. Như vậy có lẽ sẽ nguy hiểm cho bộ phim.

Đây là một cái gì khác nó vận động nơi cô, cô bé, một cái gì "khó tránh né", một sự tò mò hoang dã, một sự thiếu giáo dục, một sự thiếu, phải, thiếu rụt rè. Một kiểu hoa khôi Pháp-bé bỏng sẽ làm toàn bộ cuốn phim sụp đổ. Hơn thế nữa: cô ta sẽ làm bộ phim biến mất. Sắc đẹp không làm gì hết. Nó không nhìn ngắm. Nó bị nhìn ngắm" (tr. 93).

Hay là "…Và trong khi anh chậm rãi che phủ nó bằng thân thể của anh, mà còn chưa chạm vào cô, thì máy quay sẽ rời chiếc giường, nó sẽ đi về phía cửa sổ, sẽ dừng lại ở đó, ở những cánh cửa chớp khép kín. Lúc ấy âm thanh của đường phố sẽ vẳng tới khẽ hơn, xa xăm trong bóng tối của căn phòng. Và giọng nói của người Hoa sẽ thành gần gụi như những bàn tay của anh".

Duras là một trường hợp hy hữu, không chỉ là một tiểu thuyết gia đại tài, mà còn là một điện ảnh gia lỗi lạc, một tài năng muôn mặt, nhưng cũng những ngôn ngữ và kỹ thuật ấy hoà hợp và phát huy trong Người tình Hoa Bắc, để không còn thấy một ranh giới, một sự phân biệt nào hết.  

Sức mạnh mê hoặc của những chủ đề trở đi trở lại trong tác phẩm của Duras: ham muốn, tình yêu, cái chết vẫn ám ảnh ta lâu dài. Nhục cảm, sự dâng hiến, đau thương, những ham muốn… đã đẩy các nhân vật vào tình yêu, đẩy ngôn từ đi bằng một ái lực chảy xiết và cuộn sóng.

Dịch giả Lê Hồng Sâm giải thích rằng, Duras từng quan niệm: khi một nhà văn nữ không viết về những ham muốn, thì những trang văn của họ chỉ là thứ văn vay mượn.  

Và ắt hẳn bạn sẽ đồng ý với nhận định này: "Riêng với độc giả Việt Nam, sức hấp dẫn của truyện còn đến từ vẻ đẹp không cưỡng nổi của những đêm mùa khô xanh lam như giữa ban ngày, những âm thanh của đêm, tiếng người gọi nhau, và tất cả tiếng gọi này nói lên đồng thời cả địa ngục của cô đơn cả vẻ đẹp của những điệu hát nói lên nỗi cô đơn ấy, về những cơn mưa gió mùa, về mênh mang đồng ruộng, về những bầy trẻ đánh xe trâu… rất thực, rất sống động của mảnh đất phương Nam."

Nam Hoàng
(Nguồn: Báo Tuần Việt Nam)