Phát hiện một cách đầy đủ và chính xác phong cách nghệ thuật của một nhà văn là một điều cực khó, khó nhất là tìm ra tính thống nhất của phong cách. Còn dựng chân dung văn học lại có cái khó khác, phải làm sao “chớp” được những nét tiêu biểu, những chi tiết “xuất thần” của nhà văn.
Văn chân dung rất gần với văn sáng tác, nó là một thứ bút ký về người thật việc thật. Phải có điều kiện tiếp xúc với “nguời thật”; phải có óc tưởng tượng và khả năng hư cấu để dựng cảnh, dựng người, tạo không khí… Có người vẽ chân dung chỉ dựa vào những chi tiết của con người nhà văn trong đời sống. Có người thì chỉ dựa vào văn của ông ta. Với những gì thể hiện trong Nhà văn Việt Nam hiện đại – Chân dung & phong cách, tác giả đã có sự phối hợp cả hai thật nhuần nhuyễn. Tập sách viết về 22 cây bút xuất hiện từ những năm 30 trở lại đây (Hồ Chí Minh, Tố Hữu, Xuân Diệu, Nam Cao, Vũ Trọng Phụng, Nguyên Hồng, Nguyễn Tuân, Hoàng Cầm, Chế Lan Viên, Nguyên Ngọc, Tô Hoài, Hoài Thanh, Nguyễn Công Hoan, Quang Dũng…). Có nhà văn, có nhà thơ, có người viết phê bình, có lớp già, lớp trẻ. Có người viết về phong cách nghệ thuật, có người chỉ vẽ chân dung, có người viết kỹ, có người chỉ phác qua vài nét… Sự sinh động, đa dạng ấy, lần lượt qua 372 trang sách, tác giả Nguyễn Đăng Mạnh hy vọng sẽ mang đến những điều hữu ích cho công tác giảng dạy và nghiên cứu phê bình văn học bấy lâu nay.