Tác giả Phương Lựu là người am hiểu các nền lý luận văn học cổ kim Đông Tây, nhưng điều mang ý hướng quy tụ về một tiêu điểm là góp phần xây dựng nền lý luận văn học dân tộc – hiện đại. Đó là trên cơ sở quán triệt tư tưởng văn nghệ Mác – Lênin và đường lối văn nghệ của Đảng, phải ra sức kế thừa di sản lý luận văn học dân tộc, khai thác tinh hoa lý luận văn học Đông Tây của nhân loại kể cả việc gạn đục khơi trong lý luận văn học tư sản hiện đại. Tất cả những điều này đã được chứng tỏ trong hàng loạt công trình của Ông , nhưng cũng thể hiện rõ trong cấu tạo nội dung của tập sách này.
Nội dung của cuốn sách được chia làm 7 phần:
Phần thứ nhất: Những bài viết về tư tưởng văn nghệ Mác – Lênin, đường lối văn nghệ của Đảng và lý luận vănm học Xô – Viết.
Phần thứ hai: Một số vấn đề văn nghệ trong thời đổi mới.
Phần thứ ba: Lý thuyết về văn học, nhà văn, người đọc.
Phần thứ tư: Về tác phẩm, loại thể, phương pháp.
Phần htứ năm: Lịch sử qua đối sánh sơ bộ về di sản lý luận văn học dân tộc và nhân loại.
Phần thứ sáu: Văn học Trung quốc.
Phần thứ bảy: Văn học Việt Nam.