Lê Vân Yêu Và Sống (Tự Truyện)

(Thứ Ba, 17/10/2006)

Lê Vân yêu và sống (kỳ 8): Mối tình đầu

TT – Trong tình yêu với “người ấy”, tôi như người sống hai cuộc đời. Cuộc đời ngoài ánh sáng với gia đình, đồng nghiệp bạn bè là cuộc đời giả tạo. Cuộc đời trong bóng tối với mối tình éo le, vụng trộm mới là cuộc đời thật, nguồn sống thật. Tôi sẵn sàng từ bỏ tất cả, cả bản thân mình, để chỉ có “người ấy”…

>> Kỳ 7: Chỉ tại ông Trương Nghệ Mưu
>> Kỳ 6: Một khi lòng đã chán
>> Kỳ 5: Những người đạo diễn của tôi
>> Kỳ 4: Những ngày khổ luyện
>> Kỳ 3: Cuộc đời buồn của mẹ
>> Kỳ 2: Vân ơi, Vân là ai?
>> Kỳ 1: Tuổi thơ ngắn ngủi

Em giàu có vì em có anh

Lúc đó tôi vừa tròn đôi mươi. Tôi ví mình như một trang giấy trắng chờ anh, người nghệ sĩ gấp đôi tuổi tôi, viết lên đó những bài học đầu tiên. Gặp anh, tôi như đám ruộng hạn gặp mưa lớn, tôi hút lấy, thấm lấy tất cả những tư tưởng, kiến thức anh trao về nghệ thuật, về thế thái nhân tình. Tất cả những gì anh thấy bức bối ở cuộc đời thì anh trút hết vào tôi. Anh giống như một con tằm miệt mài nhồi nhét kiến thức cho tôi. Anh trải lòng mình ra với tôi như là cách xả bớt sự căng thẳng và còn là cách giúp tôi tỉnh ngộ, để tôi không bị vấp phải những cái anh đã vấp. Anh chỉ bảo tôi từng li từng tí, dẫn dắt tôi trên bước đường nghệ thuật. “Đừng có uyên bác quá. Hãy làm cách nào đó để nghệ thuật phải mang được hơi thở, dấu ấn của cuộc sống hiện đại”. Anh thường bảo tôi như vậy.

Thực chất, tôi bị hút vào cái tầng văn hóa và kỹ năng sống mà tôi đang khao khát, tìm kiếm trong tăm tối tuyệt vọng. Tôi học tất cả từ anh. Chính anh đã tạo nên một hình ảnh của tôi, một giá trị của tôi ngày hôm nay.

Về điện ảnh, anh dạy tôi trước hết phải biết chọn lựa những tác phẩm có giá trị văn học. Sau đó là chọn đến đạo diễn. Và cái chìa khóa để thành công trong điện ảnh chính là tạo được sự chân thật. Diễn phải như đời thì mới là điện ảnh. Cho nên, khi diễn viên sân khấu sang đóng phim bao giờ cũng bị cương, bị mắc bệnh diễn, bị đóng phim đóng kịch. Trong nghệ thuật múa, trường múa chỉ mới chú ý truyền đạt kỹ năng động tác trên sân khấu mà quên mất phần hồn. Riêng anh lại dặn dò kỹ lưỡng, phải làm sao thể hiện được ngọn lửa ở bên trong. Ngọn lửa của chính tâm hồn mình chứ không phải của ai khác.

Đã từng có dư luận là tôi bị bệnh lãnh cảm, chẳng bao giờ thấy rung động với bất kỳ ai. Có lẽ đúng. Bởi “người ấy” đã chiếm trọn từng khoảnh khắc hơi thở đời tôi rồi! Tôi cần anh giúp tôi mở to mắt nhìn vào cuộc đời, vượt thoát khỏi không khí tù đọng lưu cữu. Với kiến thức về nghệ thuật, đời sống quá hạn hẹp buồn tẻ ở trường múa, tôi bước vào đời là một thứ nghệ sĩ công chức, sao tránh khỏi sự ấu trĩ ngô nghê! Tôi như một mảnh đất hoang được anh khai phá và gieo trồng những hạt mầm đầu tiên. Những thông tin, những kiến thức của anh là mạch nước ngầm nuôi dưỡng tưới tắm tâm hồn tôi. Anh thì thầm với tôi những điều không thể nói to lên với bất kỳ ai, những điều tôi chẳng bao giờ nghe thấy ở nhà trường, gia đình hay nhà hát.

Khi chúng tôi mới quen nhau, anh chủ động mời tôi đến nhà chơi. Để cho tự nhiên, anh mời cả hai người nữa cùng nhà hát. Anh cố tình hẹn chúng tôi đến chơi vào cái giờ mà vợ anh sẽ đón cậu con trai hai tuổi rưỡi ở mẫu giáo về. Đó là một cậu bé bụ bẫm, đáng yêu. Vợ anh, một người đàn bà xinh đẹp, hiền hậu, mời chúng tôi món mứt chà là đã được chuẩn bị chu đáo từ trước…

Từ nhà anh về, ngẫm lại cách sắp xếp, tổ chức cuộc sống gia đình, chăm lo cho vợ con của anh, trong tôi ngột ngạt cảm giác vừa tủi thân vừa tội lỗi. Cuộc sống của anh lúc ấy có một cái gì đó rất khác với kiểu sống xô bồ tạp nham của những gia đình nghệ sĩ tôi từng gặp. Anh không giàu nhưng rõ ràng anh ở một đẳng cấp khác, một tầng văn hóa khác. Anh cố tình phơi bày cho tôi biết một sự thật, vợ anh là con nhà nề nếp. Chị có vẻ đẹp làm người ta phải sững sờ. Một vẻ tỏa sáng từ trái tim nhân hậu của người có gia phong gia giáo. Các con anh khỏe mạnh thông minh. Anh không cần phải tạo ra một kịch bản kiểu gia đình bất hạnh hay éo le. Anh chứng tỏ mình không như những người đàn ông khác phải giấu giếm gia cảnh… Tất cả được anh phơi bày như bánh bóc trên sàng. Mời tôi đến nhà, anh muốn tôi hiểu, anh đến với tôi không có gì khác ngoài sự trong trắng, quá trong trắng của tôi lúc đó.

Yêu anh đến vắt cạn kiệt tâm hồn nhưng đó cũng chính là thời kỳ tâm hồn tôi giàu có nhất. Khi thưởng thức một bản nhạc, tâm hồn mình như muốn hòa vào đó, như tìm thấy một tiếng lòng gần gụi… Khi đọc một cuốn sách, một truyện ngắn, một tiểu thuyết, tôi nhận ra một chút mình trong chính hoàn cảnh đó. Tôi vẫn nói với anh: “Em chẳng có của cải gì nhưng em cảm thấy mình giàu có vì em có anh. Của cải em có chính là tình yêu của chúng ta”.

Vụ “đột kích” của mẹ

Không hiểu từ đâu mà mẹ tôi lần ra địa chỉ của anh. Mẹ không cần tìm hiểu mối tình của con ra sao để mà chia sẻ thông cảm hay thậm chí ngăn cấm. Đơn giản là yêu một người đã có gia đình nghĩa là sai trái. Mẹ đùng đùng đi thẳng tới nhà anh để cắt đứt mối tình của con gái. Lúc bấy giờ, tôi chỉ thấy một điều, sao mẹ có thể độc ác đến thế, tàn bạo đến thế! Vì là người có bản lĩnh nên anh tiếp mẹ tôi một cách cực kỳ bình tĩnh khoan thai. Không hề hoảng hốt, anh nói với mẹ: “Chị ngồi chơi để tôi mời mẹ các cháu về cho chị gặp mặt”…  Sau này, tôi hiểu, mẹ đến gặp anh là hành động theo bản năng thương con chứ chẳng nghĩ ngợi gì nhiều. Mẹ tìm cách để con gái thoát khỏi mối tình oan trái, và còn vì bực tức “người ấy” làm tôi đâm xa lánh tất cả những người con trai khác. Mà đâu phải ai trong số họ cũng là vứt đi cả đâu! Có nhiều người thật sự là con nhà tử tế, theo tôi kiên trì bảy, tám, chín năm trời, chẳng bao giờ tôi tiếp cả. Cứ đến nhà là tôi bỏ đi để cho mình mẹ tiếp. Và có lẽ, đã nhiều phen tôi làm cho mẹ muối mặt.

Chắc hẳn lúc ra đi mẹ nghĩ sẽ cho anh một trận, nhưng khi đến nơi, thấy gia cảnh anh và thái độ của anh, mẹ như chùng xuống, cuối cùng lại hỏi một câu: “Anh có dám bỏ vợ để lấy Vân không?”. Và mẹ rơm rớm nước mắt ra về. Có lẽ, mẹ thấy thương cho mối tình này quá. Có lẽ, mẹ hiểu vì sao con mình lại si mê người ta đến vậy…

Nhắm mắt đưa chân…

Về nhà, mẹ không hề hé răng nói về cuộc “đột kích” ấy. Đương nhiên, tôi vẫn biết. Và như một qui luật, khi tình yêu càng gặp cản trở thì lại càng lao đến mạnh mẽ hơn gấp bội. Tình yêu của chúng tôi cũng vậy, nó đã vượt qua muôn vàn khó khăn để đòi quyền được sống. Tôi nói cuộc tình này thiêu rụi cả tuổi trẻ của tôi, là nói theo ý nghĩa nó là một cuộc tình mang lại đau đớn cả về tâm hồn lẫn thể xác, nhưng ở khía cạnh khác, nó đem lại những khoảnh khắc hạnh phúc hơn tất cả.

Sợ ánh sáng, sợ gặp người quen, tôi gần như đoạn tuyệt với bên ngoài, với gia đình, với bạn bè. Tôi luôn ý thức đó là mối tình tội lỗi. Và chính tôi là người có tội chứ không phải ai khác, vì tôi cố tình lao vào yêu một người đàn ông có gia đình.

Càng chứng kiến gia cảnh của “người ấy” qua những việc nhỏ nhặt nhất anh làm cho tổ ấm gia đình vợ con, cuộc đấu tranh trong tôi càng trở nên dữ dội. Tôi thương mến đến mức không thể phá vỡ cái tổ ấm ấy, nhưng đồng thời lại muốn xây dựng một tổ ấm hệt như thế với anh. Chỉ với anh chứ không thể là một người đàn ông nào khác!

Vì quá mơ ước cuộc sống gia đình với anh nên tôi đã kiếm tặng anh những đồ vật tượng trưng cho cuộc sống vợ chồng như hai cái bát, một đôi đũa, và tôi còn kiếm cả len về móc một đôi tất trẻ con, xin đâu đó một cái yếm trẻ con bằng ren rất đẹp… để dành tặng anh. Tất cả chỉ để biểu lộ niềm khát khao cháy bỏng có một cuộc sống lứa đôi cùng anh. Những đồ vật ấy tự nhiên đã trở thành những vật thiêng đặt trên ban thờ tình yêu của chúng tôi.

Chúng tôi nguyện sống để bụng chết mang theo mối tình này. Thậm chí, khắc nghiệt hơn, anh còn lường trước cả sự việc nếu chẳng may anh có ra đi thì anh cũng muốn tôi không nên đến đám tang anh. “Quan trọng vẫn là tình cảm mà chúng ta đã có với nhau. Anh sợ làm đau lòng người thân, đau lòng những đứa con, đau lòng gia đình và bạn bè”.

Hơn ai hết, “người ấy” luôn luôn lo lắng tôi sẽ đánh mất giá trị của mình, luôn có ý thức gìn giữ nhân cách cho tôi, để tôi đừng trở thành một người đàn bà tầm thường phù phiếm. Vượt lên trên tất cả, tôi thành thật muốn anh hãy quay về với tổ ấm của anh, quên tôi đi. Những người thân của anh không có tội. Vào đỉnh điểm của sự bế tắc, không một chút ánh sáng nào lóe lên trong mối quan hệ với “người ấy”, tôi ngấm ngầm nhắm mắt ký rẹt một cái vào giấy kết hôn với một người đàn ông tôi không hề yêu.

Tự truyện của LÊ VÂN
BÙI MAI HẠNH thực hiện

Muốn dứt khỏi oan tình này người con gái đa đoan ấy lại rơi vào một oan tình khác. Cô luẩn quẩn như “giăng bẫy” chính mình, để rồi cứ mãi bị ám ảnh và day dứt. Kỳ cuối: Mắc tội người tình

(Thứ Tư, 18/10/2006)

Lê Vân: Tôi thanh thản vì đã sám hối trung thực

Nghệ sĩ Lê Vân (phải) và nhà thơ Bùi Mai Hạnh

TTO – Giản dị và chân thành, nhẹ nhõm và trẻ trung, không ai có thể tưởng tượng người đàn bà từng được mệnh danh là “đẹp nhất VN” đã ở vào tuổi 49. Lê Vân vẫn rất đẹp, vẻ đẹp thuở nào, có thêm sự đằm thắm và thanh thản.

Chị đang sẵn sàng đối mặt với tất cả những gì nặng nề nhất từ gia đình và những người liên quan sau khi cuốn tự truyện “Lê Vân  Yêu Và Sống” ra mắt và đang trở thành đề tài nóng tại nhiều diễn đàn.

* Chị Lê Vân, sao lại thế, có nhiều chuyện có thể im lặng giữ cho mình mà lại kể. Kể ra rồi thì sẽ ra sao? Nhất là khi người được kể đến ấy lại là cha mình, với một chân dung không lấy gì làm tích cực?

-Tôi mong mọi người hãy đọc hết cuốn sách, và nhìn nhận những điều tôi kể trong dòng cảm xúc của tôi. Vâng, tôi viết cuốn tự truyện này hoàn toàn không xuất phát từ việc mình không muốn nói tốt về bố mình hay về bất kỳ ai, tất cả hoàn toàn nằm trong dòng cảm xúc của Lê Vân: một cô bé Lê Vân 3 tuổi phải ngủ đêm với mẹ trên bàn ở cơ quan, một Lê Vân thiếu niên đói lả, kiệt sức vì tập luyện trong trường múa, Lê Vân thiếu nữ yêu và cống hiến cho nghệ thuật, Lê Vân thiếu phụ với những đa đoan đàn bà.

Trong cuộc đời của tôi, bố ở đâu? Tôi không muốn làm trái với đạo lý, tôi không hề muốn mang gia đình mình ra đàm tiếu, tôi chỉ muốn cho mọi người biết: trong những thời như thế, đã có những con người sống khốn khổ như thế. Mà lại là những nghệ sĩ tài năng hẳn hoi.

Có thể, bố đã không hề muốn sống như thế, nhưng bố tôi là một nghệ sĩ nghèo, mà nghèo thì bao giờ cũng đi với hèn. Những người nghèo như bố tôi, dù tài năng và nổi tiếng, đã không làm tròn trách nhiệm với gia đình, với vợ con. Một cách nào đó thì câu chuyện kể của tôi cũng nói lên được những điều oan uổng của bố, để mọi người có thể thông cảm với ông hơn.

* Chị đã gặp phải những phản ứng như thế nào từ người thân, cha, mẹ, các anh chị em, những người được nhắc đến trong cuốn tự truyện?

– Tôi chưa nói chuyện trực tiếp với ai cả. Cũng chưa có ai chủ động nói chuyện hay tỏ thái độ gì với tôi. Nhưng tôi tin là mọi người không thể nổi giận vì sự thật. Những gì tôi đã kể đều là sự thật. Tôi đã rút hết gan ruột mình ra mà kể, tôi đã trung thực đến tận cùng với bản thân mình. Vì tôi kể với một tinh thần sám hối tuyệt đối.

Tôi sám hối với những gì mình đã làm, đã không phải, đã lầm lỡ. Trước tiên là sám hối cho tôi, dù biết không phải lúc nào sám hối cũng được tha thứ. Và sám hối đòi hỏi sự trung thực, vì thế tất cả những con người và sự việc liên quan cũng cần được kể với tất cả những gì đã xảy ra, về bản chất. Về những liên quan đến công việc, sự nghiệp, xã hội, tôi sẵn sàng chịu trách nhiệm.

Còn với gia đình, tôi cũng đã quyết định thu xếp một cuộc gặp gỡ và đối thoại thẳng thắn với gia đình. Trước hết, cuối tuần này tôi sẽ gặp bên nội (bố tôi và các anh chị em của bố), sau đó sẽ là bên ngoại. Cũng phải chia bớt ra chứ cùng một lúc mà chịu đựng chừng ấy sức ép thì tôi… chết mất.

Tôi cũng nghĩ là đã đến lúc ngồi lại và nói thẳng thắn với nhau, về tất cả. Đã có một thời, rất lâu, chúng ta không dám nói sự thật với nhau, để tất cả trong một tình trạng âm u, mù mịt, gần gũi thế mà cứ mỗi người là một thế giới riêng biệt, chẳng ai tin ai, chẳng ai chia sẻ với ai, và cứ thế làm khổ nhau. Đối thoại, bao giờ cũng là cách tốt nhất để hiểu nhau, tôi hiểu ra điều đó hơi muộn, cũng vì thế mà cuộc đời tôi đã gặp nhiều bất hạnh đến thế.

* Tự truyện của chị đang rất được tìm đọc và gây xôn xao. Liệu đây có phải là một khởi đầu mới để Lê Vân quay lại với công chúng, với sàn diễn và màn bạc hay không? Và chị có định kể  tiếp câu chuyện của mình hay không?

– Không hề. Tôi đã nói rồi. Lòng tôi đã nguội lạnh, sau tất cả những gì mà tôi đã kể. Tình yêu đã chết rồi thì không thể sống lại được. Nghệ thuật đã cho tôi nhiều, nhưng những gì mà tôi đã trải qua khi gắn bó với nó cũng giết chết trong lòng tôi tất cả những gì là tình yêu. Tôi vẫn mong sẽ được chứng kiến một nền nghệ thuật VN khác, đẹp đẽ, trong sáng, quyến rũ… Chỉ tiếc là trong đó sẽ không có Lê Vân nữa rồi.

Còn câu chuyện của tôi? Tôi không dám chắc. Nhưng những lúc cô đơn, những khi con đã ngủ và người yêu đã đi xa, cả cô bạn Bùi Mai Hạnh, người chấp bút cho tự truyện của tôi cũng đã quay về với mái ấm của cô ấy, tôi lại lấy một quyển vở học của con trai, loại kẻ ô rất to ra, âm thầm ngồi viết. Tôi tự viết những gì tôi đang nhớ. Có thể lại sẽ có một câu chuyện nữa, nhưng tất nhiên không phải bây giờ.

TH.H. ghi

Lê Vân yêu và sống (*) kỳ cuối: 
Mắc tội người tình

TT – Anh là một trong những người đàn ông kiên trì theo đuổi tôi hàng tám, chín năm, biết tôi có mối tình trắc trở không thể nào thành được nên anh cứ theo, cứ chờ đợi, không lấy ai cả.

(Thứ Tư, 18/10/2006)

Lê Vân yêu và sống: Đọc sách thấy người

Giản dị, rạng rỡ, NSƯT Lê Vân xuất hiện trong buổi tối 16-10-2006 ở Trung tâm văn hóa ngôn ngữ Đông Tây (đường Cầu Giấy HN), để giới thiệu cuốn sách vừa ra lò đã chuẩn bị nối bản của mình: “Lê Vân yêu và sống”.

Sách in đẹp, đủ dày so với tầm vóc một cuốn tự truyện (hơn 350 trang), bìa của họa sĩ trẻ Trần Đại Thắng, NXB Hội nhà văn ấn hành. Một hàng dài độc giả chờ đến lượt được tác giả ký tặng, có người còn “xin hộ người khác” (chữ ký).
Có một thời xa vắng trong trang sách, mà độc giả thế hệ 7X, 8X trở đi có thể khó cảm nhận. Những bi kịch nhỏ phía sau màn bạc, sau ánh đèn sân khấu. Điện ảnh được coi là “hiện thực thứ hai”, thì giới làm điện ảnh nhiều người có “chân dung thứ hai” không như công chúng hình dung.

Những thói đời, chuyện làng văn nghệ đâu đó đã được nghe, cũng không có gì lạ cả, nhưng nay nó được một nghệ sĩ  kể lại như chứng nhân.

Nghe tin nghệ sĩ tài sắc trong gia đình danh giá – Trần Lê Vân viết tự truyện, có người đoán: Chắc lại “nửa non” sự thật mà thôi (“nửa bánh mì là bánh mì còn nửa sự thật là nói dối”); có dám viết về những bí mật gia đình không, về mối tình trong bóng tối (theo nghĩa đen, chỉ diễn ra ban đêm không có ban ngày) không… vân vân.

Có thể vẻ sám hối “tôi biết tôi có tội” nghe hơi nặng nề với những người có quan điểm “thoáng” về tình yêu và hôn nhân, nhưng Lê Vân – Bùi Mai Hạnh biết tìm giọng điệu thích hợp, chi tiết đáng tin cậy.

Có những bí mật thật sự đã phát lộ, và có những sự thật chỉ hé lộ phần nào. Những phương châm sống giản dị cho thấy độ chín của một người đàn bà trải đời, không kém sâu sắc.

Các mối tình mang màu tiểu thuyết nhưng cũng đời. Nhiều đoạn cảm động, nhiều đoạn có chất thơ. Nghe nói, Lê Vân cũng là người “chết vì chữ nghĩa”, bị chữ nghĩa lung lạc.

Viết hồi ký, tự truyện trong giới nghệ sĩ ở ta còn là chuyện mới mẻ. Vì chưa quen, dị ứng? Vì đời sống nghèo nàn? Vì không đủ dũng khí?… Tự truyện của Lê Vân không lạ lắm, số phận của chị không đặc biệt lắm mà hóa ra vẫn đặc biệt.

Đọc Lê Vân yêu và sống, liên tưởng Hồi ức của một geisha. Nếu có tài, có phẩm giá, ta chẳng sợ gì. Thuở nhở, chị dằn vặt tự hỏi mình là ai. Gần đến tuổi “ngũ thập tri thiên mệnh” đã ngộ ra, đơn giản: “Tôi là tôi, là đàn bà”. Và cảm thông sâu sắc với đàn bà: “Nhiều khi, tôi chỉ muốn kêu lên, gào lên: Người đàn bà ơi, hãy dũng cảm lên, hãy nhìn thẳng vào sự thật. Đừng chấp nhận cái gọi là số phận. Ta phải đủ mạnh để số phận phải theo ta. Ta phải đủ trí khôn để không bị số phận ru ngủ ta dẫn dắt ta vào bể đời trầm luân khổ ải. Ta phải đủ thiện tâm để làm mềm lòng cả những con người độc ác xấu xa…”.

Theo Tiền Phong

“Nhìn những người có vẻ bề ngoài sang trọng, mặt hoa da phấn, trông nhàn nhã thảnh thơi, tôi lại thầm hỏi: “Có thật không vẻ nhàn nhã thảnh thơi kia? Có thật không vẻ sang trọng kia? Và có thật không cả cái sắc đẹp kia nữa? Ai mà biết được, khi bóng đêm phủ xuống vạn vật, cái xấu cái đẹp, cái sang cái hèn nhòa lẫn… Trong đêm đen thăm thẳm, chỉ có giọt nước mắt và nỗi bất hạnh là có thật. Cứ thế, tôi đi từ ngộ nhận này sang ngộ nhận khác với con mắt ngày càng bi quan chán nản. Tôi biến cuộc đời tôi dưới bóng đêm thành cuộc đời có thực, biến cuộc đời thực của tôi trong mắt người đời thành cuộc đời giả, thành bến đời đỗ tạm. Như con tàu không bến, sau mỗi lần tránh tàu, con tàu thật đi qua, con tàu tôi lao tới, không có đường ra, không có điểm dừng. Dừng là chết. Và tôi cứ lao đi, lao đi vô định… … Từ một phụ nữ trở thành người mẹ, tôi như được sinh thêm một lần nữa. Gió không còn là gió hôm qua, và nắng cũng là nắng mới…”. Trích Lê Vân yêu và sống

Nghệ sĩ Lê Vân: Muốn sám hối và trừng phạt mình

(Ngày 19-10-2006)

Là một người đàn bà đẹp, nên dù xuất hiện ở đâu, trên màn ảnh hay với tư cách tác giả của một hồi ký, Lê Vân cũng đều nhận được sự chú ý đặc biệt của dư luận. Dù phát hành chưa lâu nhưng Lê Vân yêu và sống, hồi ký của nghệ sĩ này đã trở thành một trong những cuốn sách “hot” nhất hiện nay. Chị đã có cuộc trò chuyện với phóng viên Báo Người Lao Động…

. Phóng viên: Điều gì đã thôi thúc chị ra mắt cuốn hồi ký của mình sau suốt mười năm im lặng, mất hút ngay khi ở trên đỉnh cao sự nghiệp của mình?

– Lê Vân: Ý tưởng cuốn sách này là của Bùi Mai Hạnh, không phải của tôi. Mà nói cho chính xác hơn thì đây đúng là sự sắp đặt của số phận. Đã có lúc tôi nguyện rằng sẽ giữ kín tất cả, sống để bụng, chết mang đi. Nhưng khi Hạnh gặp tôi, Hạnh bảo cuộc đời chị là một ẩn số và em muốn được viết một cuốn sách về chị thì tôi lại thấy đây là một ý tưởng hay. Suốt tám tháng trời, như con tằm rút hết ruột gan, tôi kể toàn bộ cuộc đời nhiều sóng gió của mình cho Hạnh.

Tám tháng ấy, Hạnh bay ra bay vào Hà Nội-TPHCM để lấy tư liệu. Chúng tôi chở nhau đến những nơi vắng vẻ yên tĩnh để nói chuyện. Tôi nhớ cuộc nói chuyện đầu tiên là trong một lều câu cá hồi cuối mùa đông, chúng tôi mượn rượu và lạc để làm ấm bầu không khí lạnh lẽo đầy mưa phùn gió bấc ấy.

Tôi là người không có kinh nghiệm gì về viết lách. Vì thế quan điểm của tôi là cứ thật nhất, chân thành nhất mà viết, thế thì mới có sức lay động tới bạn đọc. Và tôi rất vui khi những tâm sự của mình đã phần nào lay động được một bộ phận độc giả.

. Thế nhưng những kỷ niệm ấy đã hơn một lần bị NXB từ chối. Lúc ấy chị có nghĩ, có lo rằng, những gì mình viết ra sẽ không tới được với độc giả?

– Bùi Mai Hạnh hạnh phúc hơn tôi là cô ấy có những người bạn thật tốt, khi buồn có thể chạy đến để chia sẻ, trong đó có nhà văn Tạ Duy Anh. Chúng tôi đã dắt nhau đến NXB Hội Nhà văn, gửi gắm kịch bản cho anh ấy và bảo anh đọc đi, nếu thấy hay thì đăng, mà không hay thì bỏ đi, cho hai chị em đỡ vất vả. Từ lúc sơ khai đến bản thảo cuối cùng chắc chúng tôi phải sửa chữa khoảng 10 lần. Cũng là một hành trình không đơn giản.

. Một tuổi thơ không bình yên của một nghệ sĩ Lê Vân rất thành đạt ngay ở chương đầu tiên đã gây ấn tượng đặc biệt với độc giả, đó có phải là quãng thời gian để lại cho chị nhiều dấu ấn nhất?

– Tuổi thơ là ký ức in đậm trong tôi. Tất cả mọi chi tiết như vẫn nằm đâu đây trong đầu tôi, khi nhớ lại thì ào ạt tràn về. Tôi đã khóc ròng rã khi nhớ về những tháng ngày ấy. Tôi thấy mình bây giờ không can đảm như thủa mới ba tuổi lếch thếch theo mẹ đến các nhà hát rồi nằm ngủ còng queo trên những chiếc bàn lạnh ngắt giữa phòng, thấy thèm quá một vòng tay yêu thương của mẹ.

. Chị đã nhắc về mẹ với tất cả yêu thương, còn bố chị, NSND Trần Tiến thì lại ngược lại. Phê phán ông như thế có nặng nề quá không, có phải “vạch áo cho người xem lưng” không?

– Tất cả những gì tôi viết trong cuốn sách chỉ là những cảm nhận của một người con đối với cha của mình. Tôi không bao giờ làm việc trái đạo lý là phê phán hay mang tự truyện gia đình ra để người ngoài đàm tiếu. Tôi chỉ muốn góp một cái nhìn trung thực vào cái thời điểm rất nhiều người “lực bất tòng tâm”, “nghèo thì hèn” nên không nuôi nổi vợ con như mẹ tôi đã có lần nói. Trước sau, tôi vẫn luôn nghĩ bố mình mãi mãi vẫn là một nghệ sĩ nhân dân trong lòng những người yêu sân khấu kịch.

. Viết hồi ký cũng có nghĩa là đụng đến những góc khuất của nhiều người. Chị có sợ sự phản ứng của những nhân vật trong hồi ký của mình và gia đình chị tiếp nhận tự truyện của mình như thế nào?

– Tôi biết sẽ có nhiều người quan tâm đến những vấn đề mà tự truyện đã đề cập. Nhưng như tôi đã nói, đó là dòng chảy của ký ức nên tôi không mảy may nghĩ rằng mình đang bới móc chuyện gia đình hay với những người xung quanh. Đôi khi tôi cũng nghĩ, tại sao mình lại làm người thân mình đau lòng, nhưng hoá ra người đau lòng nhất lại là tôi.

Trong gia đình tôi, năm người là năm thế giới khác nhau, và tôi thì luôn thu mình lại, không muốn tâm sự cùng ai, kể cả những người ruột thịt. Suốt cuộc đời tôi, cho đến tận bây giờ, tôi vẫn chưa có một cuộc trao đổi thẳng thắn với bố mình. Nhưng chắc cuối tuần này, tôi sẽ có một cuộc đối thoại với họ hàng bên nội, và sau đó là họ hàng bên ngoại để mọi thứ không cùng một lúc ập xuống đầu mình.

Tôi chấp nhận mọi điều cuốn sách này có thể gây nên. Nếu nó có là nguyên nhân dẫn đến hiểu lầm thì cũng đồng thời cũng là cơ hội cho tôi xám hối. Không sao cả.

. Trong hồi ký của mình, chị luôn luôn tự nhận là người cô đơn vì không có một người bạn thân nào. Sao vậy, những người xung quanh chị không tốt hay chị quá khó tính để chọn một người bạn thân?

– Tôi là một người không may, nói là bất hạnh cũng được. Suốt 7 năm học ở trường múa, rồi mấy chục năm sau này làm nghệ thuật, tôi đều không có một người bạn thân nào. Cú sốc đầu đời ở trường múa với 2 người bạn thân đã khiến tôi bị “chột”, không dám kết bạn, cũng chẳng bộc lộ, thể hiện với ai. Thậm chí đã có lúc tôi còn đặt mình ở vị trí đối lập với tất cả mọi người. Ánh sáng là kẻ thù của tôi, bóng tối là đồng minh của tôi. Học xong trường múa, tôi rơi vào mối tình trắc trở với một người đã có gia đình. Tôi cũng ý thức được mình làm việc sai trái nhưng mối tình ấy đẹp quá, nó mang lại cho tôi tất cả những gì mà tôi mơ ước. Tôi rút lui vào trong bóng tối, không muốn ai quan tâm đến mình và nói với người ấy rằng em khóc, em cười đều là em sống cuộc sống giả. Chỉ đêm đến, khi gặp anh, em mới được sống cuộc sống thật của chính mình…

. Sự trở lại của Lê Vân lần này có đồng nghĩa với sự trở lại của Lê Vân với nghệ thuật thứ 7, khi mà số người hâm mộ chị vẫn còn rất đông?

– Chán rồi, tình yêu điện ảnh chết thật rồi. Tôi đã đi vào “thời xa vắng”, không muốn trở lại nữa. Tôi viết hồi ký đơn giản vì tự nhiên thấy có nhu cầu xám hối và trừng phạt mình. Tôi đang chờ sự phản hồi của độc giả, xem mình có được tha thứ hay không.

Nói thực, không ai trên đời này dám khẳng định mình đúng cả đời. Tôi cũng có nhiều điều sai. Và gần đây tôi luôn tự hỏi mình tại sao trước đây không trực tiếp đối thoại với nhau để mọi việc trở nên nhẹ nhàng, đơn giản chứ không âm u như bây giờ? Đó là sai lầm của tôi và là điều tôi đang muốn sửa.

Hoàng Lan Anh thực hiện.