Đêm Sài Gòn Không Ngủ

quangvinh

7 năm ago

Ký ức bi hùng của cuộc Tổng tiến công và nổi dậy xuân Mậu Thân 1968 sẽ lưu mãi trong sử sách dân tộc.

Nhà văn Trầm Hương có may mắn được làm việc nhiều năm, ở một môi trường có nhiều thuận lợi trong việc tiếp cận với nhiều nguồn tư liệu về sự kiện lịch sử nói trên: những quyển sổ tay, nhật ký, những lá thư, những hồ sơ lưu trữ, những người đã hy sinh và những người còn sống; tìm gặp, trò chuyện, đối thoại, chia sẻ với những chứng nhân và những con người đã dùng máu của mình viết nên sự kiện Mậu Thân 1968. Chị lắng nghe những người còn sống kể về đồng đội đã dũng cảm hy sinh, về bản thân, về những dằn vặt đeo đẳng… Rồi từ những hồi ức hay kỷ vật của người đã khuất, chị lại tìm thấy những người đang sống…
Từ nguồn tư liệu phong phú thấm đẫm máu và nước mắt đó, nhà văn Trầm Hương đã “tái hiện” sự kiện lịch sử bi tráng Mậu Thân 1968 bằng văn học. Tiểu thuyết Đêm Sài Gòn không ngủ là thành quả của một quá trình sáng tạo được tác giả ấp ủ, trăn trở hơn mười năm trời.

Với Đêm Sài Gòn không ngủ, sự kiện lịch sử chỉ đóng vai trò phông nền để làm bật lên, nổi lên số phận nghiệt ngã của con người không chỉ trong chiến tranh mà còn ở ngay những tháng ngày tưởng phẳng lặng của thời bình. Nhiều lúc người đọc có cảm giác như chính tác giả đã hóa thân vào nhân vật Kim – một cán bộ nghiên cứu lịch sử. Trong qúa trình đi tìm tư liệu Mậu Thân 1968 bàn luận văn cao học, chợt phát hiện ra nhân thân của mình, Kim đã đau khổ, giằng xé, tự vấn, quyết liệt…

Với nhân vật Kim, nhà văn Trầm Hương mở rộng được biên độ không gian, kết nối giữa qúa khứ và hiện tại, kết nối những số phận trong chiến tranh và hoà bình; đặc biệt là sự ứng xử giữa những thế hệ mất còn từ đạn bom, về trách nhiệm làm người, về lòng nhân ái, sự bao dung… Đồng thời, qua ngòi bút thẳng thừng không khoan nhượng, nhà văn Trầm Hương đã xây dựng được dung mạo, tính cách của những kẻ cơ hội, giả dối, đội lốt nhân nghĩa với những toan tính thấp hèn, đầy mưu mô tham vọng, tăm tối nhưng lại được giấu dưới lớp vỏ nhân từ, hào hoa, đẹp đẽ…

Tất cả tình tiết, sự kiện trong Đêm Sài Gòn không ngủ từ quá khứ và hiện tại, những người trẻ hôm qua, những người trẻ hôm nay, những máu đổ năm xưa và thành đạt hôm nay, bi kịch hôm qua và hôm nay; những giằng xé, chọn lựa, bão giông ngay chính trong cuộc sống ngỡ như hạnh phúc, hoàn hảo đều có mối dây liên hệ với sự kiện Mậu Thân 1968. Tất cả đều bắt đầu từ một tờ giấy mỏng manh…

Với tiểu thuyết Đêm Sài Gòn không ngủ, nhà văn Trầm Hương gởi đến người đọc một thông điệp không bao giờ cũ: Quá khứ luôn là một phần của hiện tại, ngày hôm qua luôn hiện diện ở ngày hôm nay. Ngoảnh mặt với hôm qua cũng chính là khước từ hôm nay và sợi dây nối liền quá khứ hiện tại và cả tương lai chính là nghĩa nhân. Thiếu điều đó những mất mát hy sinh lớn lao của dân tộc sẽ không còn ý nghĩa.

“Mẹ ơi, tại sao mẹ tìm mọi cách ngăn con xông vào cánh cửa Mậu Thân 1968?! Nó có liên quan gì đến nhân thân của con?!”. Tôi là ai, tôi là ai, tôi là ai?! Câu hỏi thống thiết ấy vọng lại, va đập vào lương tâm, khiến trái tim mong manh của tôi cơ hồ không còn đủ sức chịu đựng. Nó thúc giục tôi hành động, thúc giục tôi tự giải phẫu những mối quan hệ đan xen chằng chịt đang vốn có của mình. Sự im lặng sẽ tốt cho tôi, tốt cho những người đã từng cưu mang nuôi nấng tôi biết bao. Nhưng làm sao tôi có thể sống bình yên khi suốt đời phải dối trá. Và tôi đang vô cùng đau khổ khi rơi vào bi kịch của sự lựa chọn… (Trích Đêm Sài Gòn không ngủ).

Mục lục:

Lời giới thiệu

Y chứng

Tôi là ai!?

Đêm thao thức

Nhật ký Hồng Tâm

Cô dâu tương lai

Ông trùm biệt động

Những câu hỏi

Máu

Bức tranh không bán

Và Máu

Nữ trinh sát dẫn đường

Những bức ảnh trắng đen cũ kỹ

Vào nội đô đợt 2

Những bờ vai con gái

Chúng tôi không cần nước mắt.

…

Mời bạn đón đọc.

Đọc “Đêm Sài Gòn không ngủ”: Thao thức của những người hôm qua và hôm nay

Đề tài Mậu Thân-1968 không phải xa lạ, đã có nhiều tác phẩm thuộc nhiều thể loại viết về sự kiện này, từ điện ảnh, sân khấu đến văn học. Tuy nhiên, cuốn tiểu thuyết có đề tài về sự kiện Mậu Thân 1968 của nữ nhà văn Trầm Hương vừa xuất bản, với nhan đề Đêm Sài Gòn không ngủ, vẫn có một nét đặc trưng riêng.

Về nội dung cơ bản, tác phẩm xoay quanh những giờ phút hào hùng và đầy bi tráng của các chiến sĩ biệt động thành, trước, trong và sau các đợt tấn công vào Sài Gòn, dịp Tết Mậu Thân năm 1968. Đây đó là hình ảnh những cơ sở vận chuyển, chôn giấu vũ khí, những người mẹ, người chị, đưa các chiến sĩ bị thương rút khỏi thành phố.

Và khắc họa nổi bật nhất là hình ảnh người chiến sĩ biệt động thành chiến đấu trên đường phố Sài Gòn đêm giao thừa 1968… Thế nhưng, nếu chỉ có thế, Đêm Sài Gòn không ngủ vẫn không đi khỏi quỹ đạo chung của một số tác phẩm viết về chiến tranh trước đó. Không những vậy, nếu so với những tác phẩm của chính những người trong cuộc – những người lính trực tiếp chiến đấu – thì tác giả, một cán bộ của Bảo tàng Cách mạng Phụ nữ Nam bộ, dù có điều kiện tiếp xúc nhiều tư liệu, nhiều nhân chứng, vẫn không thể truyền tải được hết cái không khí ác liệt của chiến tranh, của máu lửa một thời mà chỉ những ai trực tiếp trải qua mới khả dĩ nói lên được phần nào.

Nhà văn nữ Trầm Hương đã chọn một cách thể hiện khác, một góc nhìn khá mới. Câu chuyện của Đêm Sài Gòn không ngủ bắt đầu với một chi tiết mang đậm kịch tính. Cô sinh viên cao học Kim, con gái của ông đại biểu Quốc hội Thẩm Bình và bà Chánh án Hồng Tâm, ngay trong ngày đính hôn đã tình cờ phát hiện ra mình không phải là con ruột của bố mẹ mình hiện nay…

Và sau đó, cả cuốn sách là một cuộc hành trình đi tìm kiếm sự thật về cha mẹ ruột của cô. Nhưng, Kim chỉ là một trong các nhân vật chính, bằng lối kể chuyện đan xen quá khứ và hiện tại, mỗi nhân vật với câu chuyện riêng của mình đều lần lượt trở thành nhân vật chính. Đó có thể là câu chuyện của Đại tá Nguyễn Tư – “Ông trùm Biệt động Sài Gòn”, người mà sau 30 năm vẫn không thể quên những giây phút chứng kiến từng cánh quân, từng đồng đội không trở về.

Đó cũng có thể là Thẩm Bình, nguyên là nhà báo chiến trường với những tấm ảnh, câu chuyện một thời ám ảnh ông. Và Hồng Tâm, người chiến sĩ biệt động luôn chôn chặt trong lòng những bi kịch của cá nhân, một nữ chiến sĩ biệt động, sau những ngày Mậu Thân bị địch bắt tra tấn đã mất đi thiên chức của người phụ nữ: khả năng làm mẹ, trước vinh quang và bi tráng của cả dân tộc trong cuộc chiến tranh. Rồi Khâm, Nguyệt, những mảnh đời với nhiều éo le do chiến tranh tạo ra.

Đêm Sài Gòn không ngủ, cái nhan đề của cuốn tiểu thuyết, chính vì thế trở nên nhiều nghĩa. Đó có thể là những đêm Mậu Thân rực lửa, cũng có thể là những đêm thao thức nhớ về đồng đội của những người lính thời hòa bình; những đêm trắng của thế hệ trẻ khi tự hỏi đằng sau dòng chữ “tổn thất to lớn” của những tài liệu liên quan về trận Mậu Thân, là bao nhiêu máu và nước mắt của những chàng trai, cô gái hy sinh cho Tổ quốc. Đó cũng có thể là những đêm không ngủ của những người đang đắm mình trong danh vọng vật chất, chợt bừng tỉnh giấc mộng danh lợi khi đối diện với đồng đội, với quá khứ bi hùng.

Đêm Sài Gòn không ngủ là tác phẩm hưởng ứng cuộc vận động sáng tác tiểu thuyết sử thi về đề tài chiến tranh cách mạng, do Bộ Quốc phòng phát động. Đây cũng là tác phẩm về chiến tranh theo phong cách mới, với mong muốn góp phần giúp thế hệ trẻ hiểu và cảm nhận cái giá mà ông cha đã phải trả cho cuộc sống hòa bình hôm nay. Tuy nhiên, cũng chính vì là một cách thể hiện mới nên đôi chỗ tác giả quá chìm đắm vào dòng thác cảm xúc, khiến người đọc cảm thấy nặng nề và khó nắm bắt ý tưởng. Thế nhưng, dù sao Đêm Sài Gòn không ngủ cũng đã thể hiện được sự chân thành của tác giả khi đưa đề tài chiến tranh cách mạng đến với độc giả trẻ hôm nay.

Tường Vy

(Nguồn: Báo SGGP)

Xem thêm nhiều hơn Thu gọn

Mua ở đâu?