Truyện kể về cuộc đời nhiều biến cố ly kỳ của Đào Sinh – một con người vốn thuần hậu, dòng dõi thế phiệt. Chàng được cha mẹ ngày đêm dạy dỗ, nhắc nhở đừng quên nếp nhà và phải gắng sức sách đèn đợi ngày về kinh giật giải khôi nguyên. Quan Bảng cũng chờ ngày chàng vinh quy bái tổ để gả tiểu thư Nguyệt Quế cho chàng như lời hẹn ước khi xưa của hai nhà.
Tuy Đào Sinh học cao, hiểu rộng nhưng đường công danh lại trắc trở, lận đận. Biết mình hỏng thi, Đào Sinh bỏ lại sau lưng tất cả, dấn thân vào chốn sơn lâm cùng cốc để vùi lấp cuộc đời cho đỡ hận. Bắt đầu từ đây, cùng với chiếc chiếu thần, Đào Sinh trải qua cả quãng đời dài có đủ vinh nhục, sướng khổ…