Bút Pháp Của Ham Muốn

Bạn đọc Việt Nam vốn không xa lạ với phê bình phân tâm học hơn nửa thế kỷ nay, bởi nó đã bắt đầu được giới thiệu vào nước ta từ những năm ba mươi, bốn mươi thế kỷ trước. Nhung đáng tiếc nó đã bị kỳ thị rất nặng nề từ nhiều phía. Giống như nhân loại có thời phản ứng với Darwin vì không chấp nhận lý thuyết xem con người – một loài cao quý lại có thể tiến hoá từ một loài tầm thường như loài khỉ, người ta cũng không thể chấp nhận lý thuyết phân tâm học xem con người – một sinh vật có lý trí cao quý lại có thể bị sai khiến bởi bản năng tầm thường như các loài vật hạ đẳng!.

Nhưng cuộc sống đâu chỉ có xã hội và lịch sử. Cho dù xã hội, lịch sử có quan trọng như thế nào thì con người vẫn sống cuộc sống của từng cá nhân với những ham muốn tự nhiên, ham muốn bản thể hình thành từ thời thơ ấu của từng cá thể, mà thiếu nó, con người không còn là người, hoặc là con người bệnh hoạn.

Công trình của Đỗ Lai Thuý gồm hai phần, phần giới thiệu về phân tâm học nghệ thuật và phần nghiên cứu bút pháp của sự ham muốn, nhưng phần sau là chính. Công trình này, có thể gọi là thi pháp học phân tâm học, bởi phân tâm học là góc độ nghiên cứu, còn mục đích khám phá của tác giả là bút pháp, là thế giới nghệ thuật của thi sĩ. Đối tượng nghiên cứu trong tập sách gồm hai phần: sáng tác của nữ sĩ huyền thoại Hồ Xuân Hương, Nguyễn Gia Thiều, Bà Huyện Thanh Quan và sáng tác của các thi sĩ tài danh hiện đại Xuân Diệu, Hoàng Cầm, Chế Lan Viên.

– "Phân tâm học không phải là một văn bản. Đó là tiền văn bản. Nó không lời mà sinh ra lời. Nhà phân tâm học không phải chỉ lý giải một văn bản của vô thức đã có sẵn, anh ta vừa lý giải vừa sản sinh ra nó" – Jacques Lacan.

Mục lục:

Đỗ Lai Thuý và bút pháp của ham muốn (Trần Đình Sử)

Đi tìm thực chất thơ Hồ Xuân Hương

Hồ Xuân Hương cọ tình vào đá

Nguyễn Gia Thiều đối thoại với bóng

Bà Huyện Thanh Quan đi dọc những đèo ngang

Đi tìm ẩn ngữ thơ Hoàng Cầm

Chế Lan Viên tháp Chàm bốn mặt

Đáp lời con quái Sphinx hay ngọn nguồn sáng tạo thơ Xuân Diệu

Tranh bìa của Kadinsky.

Mời bạn đón đọc.