Điểm lại xu thế của thời đại, “chiến thắng Kỷ Dậu” cũng là một chuyển biến nhân quả nằm trong bối cảnh chung. Chiến tranh là một tình huống bất thường trong bang giao giữa nước ta với Trung Hoa – vốn dĩ khi gần, khi xa, khi hòa hoãn, khi căng thẳng – chứ không phải là một tình trạng thường trực bất biến. Việc tổng quát hóa thế tương phản và nâng một chiến thắng thành mẫu số chung giữa nước ta với phương Bắc sẽ đưa tới những nhận định chủ quan. Năm ngày giao tranh với quân Thanh chỉ nên coi là một điểm mốc để chúng ta đánh giá lại quan hệ Thanh – Việt trong khoảng 10 năm trước và 10 năm sau, khi cả hai bên đều có những chuyển biến nhân sự và chính trị tác động lên một thời kỳ lich sử. Trong thời đại thông tin mới, việc tiếp cận nhiều nguồn, nhiều hướng giúp chúng ta có thể dựng lại khung cảnh nước ta và lân bang tương đối đầy đủ và khách quan hơn.
Nguyễn Duy Chính
Mời bạn đón đọc.