Điều Khổng Tử không nói
Không có cái không khí huyền diệu, mộng ảo, đu đưa để gã trai trẻ nửa đêm dừng sách ngó chừng qua ô cửa xem có hồ ly nào xiêm áo lả lơi như Liêu trai chí dị. Cũng không có những câu truyện có bố cục hằn lên tính cách và số phận của Truyền kỳ mạn lục. Tử bất ngữ theo như dịch giả Cao Tự Thanh “xuất phát từ ý hướng “nói những điều Khổng Tử không nói” cũng như quan điểm xã hội nhân đạo của Viên Mai, có thể thấy tác phẩm này là sự tổng kết văn hoá dân gian của một trí thức phong kiến có lối sống và cách nghĩ kiểu thị dân…”.
Không có cái không khí huyền diệu, mộng ảo, đu đưa để gã trai trẻ nửa đêm dừng sách ngó chừng qua ô cửa xem có hồ ly nào xiêm áo lả lơi như Liêu trai chí dị. Cũng không có những câu truyện có bố cục hằn lên tính cách và số phận của Truyền kỳ mạn lục. Tử bất ngữ theo như dịch giả Cao Tự Thanh “xuất phát từ ý hướng “nói những điều Khổng Tử không nói” cũng như quan điểm xã hội nhân đạo của Viên Mai, có thể thấy tác phẩm này là sự tổng kết văn hoá dân gian của một trí thức phong kiến có lối sống và cách nghĩ kiểu thị dân…”. 750 truyện kể trong hơn 500 trang sách là điều đi ngược với Khổng Tử (Tử bất ngữ): quái, lực, loạn, thần, sách cứ nhẩn nha kể quái, chuyện thần, chuyện kẻ mạnh… có thể làm bạn soi lại góc nhà, làm bạn hồi hộp nhìn cửa sổ, làm bạn đóng sách ngẫm nghĩ hay thậm chí cười vang thú vị.
Tử bất ngữ không có nhiều mối tình đẹp giữa một gã thư sinh và một nàng hồ ly nhỏ xinh như môtíp các truyện kiểu này kể từ Liêu trai chí dị đến Thế Lữ, mà lại có khá nhiều chuyện về các chàng hồ ly dùng phép thuật vào phòng khuê nữ. Điều lạ là cách nói về tính dục hay bàn về các chuyện kín trong phòng của các chàng hồ ly, tác giả dùng cách diễn đạt hết sức tự nhiên và hiện đại, cái phong thái e ấp nho giáo đã bị phần dân gian phủ lên. Một điều lạ nữa: khi đến tận bây giờ nền văn học mới cựa quậy, đụng chạm đến hiện tượng đồng tính nam một cách dè dặt, thì nhiều chuyện trong Tử bất ngữ đã xem là điều hết sức bình thường!
Cái đức hy sinh vì nhau giữa người và ma, người và hồ ly trong Liêu trai cũng ít thấy trong Tử bất ngữ. Những chuyện đưa nhau vào vòng yêu để hại chết, dùng tà thuật cưỡng bức, giải nạn khỏi tinh yêu quấy phá chiếm phần lớn.
Đọc Tử bất ngữ giữa đêm dễ nghĩ “Ờ, có một thời người và ma còn có thể sống lẫn lộn nhau!”.
Vương Thuấn
(Nguồn: Báo SGTT)
Xem thêm nhiều hơn Thu gọn