"Cảm giác xấu hổ thực sự là một khác biệt không hề hồ nghi của con người so với giới tự nhiên… Không ở một động vật nào khác có thể tìm thấy cái cảm xúc ấy ở bất cứ mức độ nào, còn ở loài người thì nó đã xuất hiện từ thuở hồng hoang và sau đó tiếp tục phát triển. Thực tại này, xét ngay ở nội dung của nó, có một ý nghĩa rất sâu xa. Cảm giác xấu hổ không chỉ là dấu hiệu phân cách con người khỏi thế giới động vật: ở đây con người còn tự tách mình ra khỏi toàn bộ giới tự nhiên vật chất, không chỉ ở bên ngoài mà cả bên trong nó. Hổ thẹn những ham thích và những chức năng tự nhiên của cơ thể mình, con người bằng cách ấy cho thấy rằng nó không chỉ là một sinh vật tự nhiên mà còn là một cái gì đó khác, cao hơn. Kẻ xấu hổ bằng ngay động tác tâm lý ấy gián cách mình với cái mà nó xấu hổ… Tôi xấu hổ tức là tôi tồn tại, không chỉ tồn tại bằng vật chất mà còn cả bằng tinh thần nữa, tôi xấu hổ tính con vật của mình, tức là tôi còn tồn tại như là con người."
Mời bạn đón đọc