Khi xem xét lại mối quan hệ Hoa Kỳ – Trung Quốc trong thế kỷ XX, không nhất thiết phải là một sử gia vĩ đại mà dường như ai cũng nhận thấy rằng rất ít công việc đã được dàn xếp để chuẩn bị cho tương lai lâu dài của mối quan hệ này. Và, sự không chắc chắn giống vậy – những khả năng thay đổi và đột biến tương tự – dường như sẽ tiếp tục xuất hiện trong thế kỷ mới. Trong những hoàn cảnh đó, các nhà hoạch định chính sách và công chúng có nhu cầu đặc biệt sâu sắc đối với những thông tin sâu, chất luợng cao về các nhân vật, ý tưởng và sự kiện, những thứ tạo nền tảng cho quan hệ giữa hai quốc gia. Tất cả những người có quan tâm tới những vấn đề trên sẽ được thoả mãn nhu cầu bởi sự chuyên nghiệp đầy cẩn trọng trong nghề làm báo của Patrick Tyler, một phóng viên xuất sắc từng là trường đại diện của tờ phóng viên xuất sắc từng là trưởng đại diện của tờ Thời báo New York tại Bắc Kinh.
Bản chất phức tạp của quan hệ Hoa Kỳ với Trung Quốc, một số đã được che giấu trong bí mật, khiến cho khó giải đáp những vấn đề cơ bản sau: Mối quan hệ này đang tốt lên hay xấu đi? Trung Quốc là kẻ thù, một kiểu bạn nào đó, hay một cái gì đó mới trong thời kỳ hậu Chiến tranh lạnh? Bất kỳ nỗ lực nào nhằm trả lời những câu hỏi này phải được đặt trên cơ sở một nhận thức không chỉ đơn giản là những lợi ích hiện tại của Mỹ ở khu vực châu Á mà còn cả những ưu tiên lâu dài của các nhà lãnh đạo Trung Quốc. Trong bối cảnh này, tác phẩm của Patrick Tyler là đang rất đáng đọc. Ví dụ, ông ta nhấn mạnh các nhà lãnh đạo Trung Quốc luôn chú trọng tới vấn đề Đài Loan. Và ông chỉ rõ rằng, tương lai của hòn đảo này vẫn còn có những khả năng bất ngờ tiền ẩn điểm bùng nổ xung đột, có thể phá huỷ tất cả những ràng buộc mang tính xây dựng trong những năm gần đây. Theo quan điêm của Tyler, trên thực tế các nhà hoạch định chính sách của Washington không phải lúc nào cũng đưa ra các đánh giá những vấn đề quan trọng này với đủ sự sâu sắc hoặc rõ ràng. Trong khi ông giữ vững tính khách quan của công việc làm báo của mình thì ông cũng không dè dặt chỉ trích (chính quyền Mỹ).
Kể từ sự khai thông mang tính lịch sử của mối quan hệ với Trung Quốc trong thời chính quyền Nixon, sự ảnh hưởng qua lại Mỹ – Trung Quốc thường xuyên bị mờ nhạt bởi những tin tức quốc tế khác về những vướng mắc trực tiếp của Mỹ. Vì mối quan hệ phức tạp hiện tại là kết quả của những cuộc đàm phán ban đầu đó, cuốn sách của Tyler trở nên đặc biệt có giá trị. Ông thuật lại chi tiết về công việc nội bộ của chính trị Trung Quốc trong giai đoạn quan trọng của những năm 1970. Việc thuật lại của ông được nâng cao bởi sự tiếp cận của ông với nhiều nhà lãnh đạo hàng đầu Trung Quốc và khả năng sử dụng hiệu quả phối hợp các hồi ký cùng với việc gia tăng khả năng thông tin từ phía Mỹ bởi việc công bố, giải mật nhiều biên bản và chuyên khảo, cũng như các văn bản và hồ sơ của chính phủ bao trùm lên rất nhiều các vấn đề và hội nghị quan trọng.
Trong khi tương lai là không chắc chắn và chủ nghĩa cộng sản ở Trung Quốc vẫn vững chắc thì rõ ràng rằng tình trạng Chiến tranh lạnh trước đó của các mối quan hệ giữa hai quốc gia đã được xếp vào các cuốn giáo khoa lịch sử. Điều rõ ràng tương tự là mối quan hệ với siêu cường quốc châu Á này là vấn đề quan trọng nhất trong chính sách đối ngoại của Mỹ. Công trình của Tyler bổ sung thêm vào tập hợp những cuốn sách hữu ích về lịch sử quan hệ mỹ Trung thời gian gần đây.
– “Một bức tranh đầy bất ngờ và đáng lưu tâm hiện ra từ điều tra rất lý thú về diễn biến quan hệ giữa Trung Quốc và Hoa Kỳ qua 6 đời Tổng thống Mỹ. Với sự va chạm ở mứcđộ cao giữa hai cường quốc, đây là một giai đoạn lịch sử quan trọng với nhiều diễn biến không thể đoán định trước” – James Hoge, Tổng biên tập Tạp chí Foreign Affairs.
– “Cuốn sách của Tyler dựa trên hàng ngàn tài liệu của chính quyền Hoa Kỳ, các phỏng vấn và khai thác kỹ lưỡng các kho lưu trữ và hồi ký… Tác giả viết về một giai đoạn lịch sử phức tạp với sự rõ ràng, cuốn hút” – Thời báo New York
– “Điều làm nổi bật so với những cuốn sách khác cùng chủ đề không chỉ nó là một nghiên cứu đầy ấn tượng mà đó còn là một công trình đầy hấp dẫn. Điều quan trọng ở đây là những phức tạp và mâu thuẫn trong mối quan hệ giữa Hoa Kỳ và Cộng hoà nhân dân Trung Hoa đã diễn biến ra sao” – Orville Schell, Hiệu trưởng trường báo chí, Đại học California, Berkeley, một nhà quan sát kỳ cựu về Trung Quốc.
Mục lục:
Lời tựa
Lời nói đầu
Các nhân vật
Mở đầu hiểm hoạ chiến tranh
Cuộc khủng hoảng Đài Loan
Biên giới Trung Quốc – Liên Xô năm 1969
Nixon: Sự khai thông
Ford: Sự ghẻ lạnh – “Tôi cười cay đắng”
Carter: hoàn thành “Tổng thống đã quyết”
Reagan… và Đài Loan
Bush và Thiên An Môn
Clinton: Bọn đồ tể
Quá độ: … Bắt đầu lại.
Mời bạn đón đọc.