Thảm án Lệ Chi Viên xử tử hình Lễ nghi Học sĩ Nguyễn Thị Lộ và tru di ba họ vị anh hùng dân tộc vĩ đại Nguyễn Trãi đã làm ảm đạm đất trời Đại Việt lúc bấy giờ và còn làm nhức nhối con tim những ai quan tâm đến lịch sử dân tộc suốt 560 năm qua.
Từ nửa sau Thế kỷ XX trở đi, giới khoa học đã có nhiều công trình nghiên cứu về Nguyễn Trãi hơn, khẳng định sự nghiệp cứu nước vĩ đại, tư tưởng nhân nghĩa, nhân cách cao thượng và những cống hiến lớn lao trên các lĩnh vực thơ văn, địa lí, sử học của ông. Nhà nước và nhân dân ta đã suy tôn ông là anh hùng dân tộc, nhà văn hóa lớn. Năm 1980, UNESCO công nhận Nguyễn Trãi là Danh nhân văn hóa thế giới.
Vụ án Lệ Chi Viên đã bị phê phán.
Nhưng riêng Lễ nghi Học sĩ Nguyễn Thị Lộ dường như chưa được chiêu thuyết minh oan một cách triệt để và càng chưa được tôn vinh đúng mức.
Đáp ứng tình cảm mong đợi và nhu cầu tâm linh bức xúc của nhiều người, một cuộc hội thảo khoa học về Lễ nghi Học sĩ Nguyễn Thị Lộ (nhân kỉ niệm 560 năm ngày mất của Danh nhân văn hóa thế giới Nguyễn Trãi) đã được tổ chức. Từ những góc nhìn khác nhau, các tham luận đã tập trung nghiên cứu cuộc đời của Lễ nghi Học sĩ Nguyễn Thị Lộ trong mối quan hệ với quê hương, dòng tộc, lịch sử, thời đại, phân tích tài năng xuất chúng, phẩm chất cao thượng và những cống hiến quý giá của Bà.
Nhiều tham luận đã tìm cách xé bức màn dối trá trong vụ thảm án Lệ Chi Viên, mong muốn làm trắng án Nguyễn Thị Lộ… Ngoài ra, tham gia vào Kỉ yếu này còn có một số thơ văn, nhạc, sáng tác ghi lại cảm xúc và suy ngẫm của các tác giả về tài sắc và sự nghiệp của Lễ nghi Học sĩ Nguyễn Thị Lộ cùng nỗi oan ức nặng nề 560 năm nay chưa được giải tỏa.
Dù là tham luận khoa học hay sáng tác thi ca, tất cả đều nói lên cái tâm của mọi người tham dự cuộc Hội thảo, cũng là nỗi thương cảm, quý mến và biết ơn của cả dân tộc đối với Bà.