“Dòm giỏ bỏ thóc” thường hiểu theo nghĩa như Nguyễn Đức Dương giải thích trong Từ điển tục ngữ Việt:”Nên xem kỹ cái giỏ(có lành lặn hay không)rồi hẵng bỏ thóc vào(cho đỡ bị rơi vãi)”.Có thật “giỏ” là cái giỏ? “Giỏ miệng lại”: xen vào lời nói khác để cắt đức câu chuyện của người ta, chõ miệng”. Đơn giản chỉ là xem có bao nhiêu người, miệng ăn để tính toán cho đủ, cho đúng, không dư thừa. Có thể hiểu rộng là cần thực tế, tùy đối tượng, sự việc mà có cách giải quyết phù hợp.
Mấy câu thơ thiên hạ bịa ra, gán ghép cho anh hùng dân tộc Nguyễn Trãi và Nguyễn Thị Lộ còn lưu truyền đến nay:”Ả ở nơi đâu bán chiếu gon/ Chẳng hay chiếu ấy hết hay còn/ Xuân xanh phỏng độ bao nhiêu tuổi/ Đã có chồng chưa được mấy con?”.Thử hỏi, “gon” nghĩa là sao? Đại từ điển tiếng Việt và nhiều từ điển khác cũng chỉ giải thích:”Cỏ dùng để dệt chiếu, đan buồm: chiếu gon”.Xin bổ sung,”Gon, chiếu gon”: Chiếu mịn, cách giải thích này còn hàm nghĩa về tính chất nữa.
(Trích bài Tiếng Việt năm 1651)
Mời bạn đón đọc.