Đàn Cổ Cầm Khỏa Thân

Đàn cổ cầm khỏa thân là một cuốn tiểu thuyết về thời gian. Với thời gian vật đổi sao dời. Thông qua số phận của đàn cổ cầm, Sơn Táp kết nối các điểm thời gian với nhau, xen lẫn chúng với nhau, hòa chúng với nhau: thế gian hàng trăm năm, hàng nghìn năm, đổi thay như một bản nhạc cô độc đang suy tư về chính cuộc đời.

Đó là thế giới "thượng lưu", tầng lớp quý tộc cao cấp nhất ở Trung Nguyên, nay đã không còn tồn tại. Từ thế giới đó bước ra một cô gái gia giáo tài sắc cùng người cha nghệ sĩ giao du với các tầng lớp thấp hèn bị gia phong cấm kỵ. Tiếng đàn dịu ngọt từ đôi bàn tay thiếu nữ còn chưa tắt thì chiến tranh đến, trong một buổi sáng "mặt trời ném xuống cửa sổ một tấm mạng đỏ rực", buổi sáng đã lấy đi cái đầu của cha nàng ngay giữa sân nhà. Cái tấm mạng đỏ rực của chiến tranh ấy sẽ còn mang cuộc đời nàng đi đến đâu? Phải chăng số phận nàng là sự lặp lại của số phận người con gái năm xưa – chủ nhân cây đàn cổ gia bảo của gia đình nàng? Đi đến tận đâu để rồi nàng gặp một người con trai mà nàng chỉ được thấy dáng người thấp thoáng trong bức tranh chính mình vẽ ra?

Đó là chàng Thẩm Phong của gần hai trăm năm nữa, đứa con trai mồ côi sống cùng thầy là thợ đàn vào thời buổi cái nghề đang rơi vào vận mạt. Chàng thanh niên mới lớn đắm chìm trong đam mê âm nhạc, ngây thơ cướp mộ trong chùa để cứu sống bạn, để rồi bị triều đình truy đuổi khép tội chết.

Lịch sử vốn dĩ nghiệt ngã với tất cả mọi cuộc đời, nhưng dường như có những cuộc đời mà điểm bắt đầu và kết thúc rất khó nhận ra. Thẩm Phong sinh ra từ đâu? Chàng có chết không? Người con gái kinh qua bão táp lịch sử có chết không? Kết cục câu chuyện họ thế nào? Đặt những câu hỏi này cũng giống như đặt ra câu hỏi "Âm nhạc bắt đầu từ đâu và kết thúc ở đâu?" vậy…

Tiếng đàn dìu dặt mãi không thôi, những trang cuối cùng vẫn chưa phải là giới hạn.

Ở ngã ba lịch sử, văn minh, nghệ thuật của quê hương mình, Sơn Táp vẽ ra những bức tranh tỉ mỉ bằng ngôn ngữ tiểu thuyết, với những chất liệu đầy kì thú, tất nhiên, nhưng cũng với những điều đơn giản thường nhật mà chỉ có nhà văn mới đem lại độ căng trên từng con chữ nữa. Cả thế gian dồn nén lại trong cuốn tiểu thuyết, như thời gian, như âm nhạc, như độ dày ẩn trong khoảnh khắc không nói nên lời của một người yêu đàn được ngắm một cây đàn cổ cầm…

Tác giả Sơn Táp từng được các bạn độc giả Việt Nam biết đến với cuốn sách gây chấn động Thiếu nữ đánh cờ vây. Cô từng đoạt giải thưởng văn học Goncourt dành cho giới trẻ với cuốn sách này. Và cuốn sách mới nhất của cô Đàn cổ cầm khỏa thân đã trở thành một trong mười những cuốn bán chạy nhất châu Âu tại năm mà nó được phát hành. Cuốn sách càng khẳng định sức hút của cây bút Sơn Táp.

(Báo dantri.com.vn giới thiệu ngày 17/6/2013)

Hà Thanh

"Đàn Cổ Cầm khỏa thân" là một cuốn tiểu thuyết về thời gian. Với thời gian vật đổi sao dời. Thông qua số phận của đàn cổ cầm, Sơn Táp kết nối các điểm thời gian với nhau, xen lẫn chúng với nhau, hòa chúng với nhau: thế gian hàng trăm năm, hàng nghìn năm, đổi thay như một bản nhạc cô độc đang suy tư về chính cuộc đời.

Đó là thế giới "thượng lưu", tầng lớp quý tộc cao cấp nhất ở Trung Nguyên, nay đã không còn tồn tại. Từ thế giới đó bước ra một cô gái gia giáo tài sắc cùng người cha nghệ sĩ giao du với các tầng lớp thấp hèn bị gia phong cấm kỵ. Tiếng đàn dịu ngọt từ đôi bàn tay thiếu nữ còn chưa tắt thì chiến tranh đến, trong một buổi sáng "mặt trời ném xuống cửa sổ một tấm mạng đỏ rực", buổi sáng đã lấy đi cái đầu của cha nàng ngay giữa sân nhà. Cái tấm mạng đỏ rực của chiến tranh ấy sẽ còn mang cuộc đời nàng đi đến đâu? Phải chăng số phận nàng là sự lặp lại của số phận người con gái năm xưa – chủ nhân cây đàn cổ gia bảo của gia đình nàng? Đi đến tận đâu để rồi nàng gặp một người con trai mà nàng chỉ được thấy dáng người thấp thoáng trong bức tranh chính mình vẽ ra?

Đó là chàng Thẩm Phong của gần hai trăm năm nữa, đứa con trai mồ côi sống cùng thầy là thợ đàn vào thời buổi cái nghề đang rơi vào vận mạt. Chàng thanh niên mới lớn đắm chìm trong đam mê âm nhạc, ngây thơ cướp mộ trong chùa để cứu sống bạn, để rồi bị triều đình truy đuổi khép tội chết.

Lịch sử vốn dĩ nghiệt ngã với tất cả mọi cuộc đời, nhưng dường như có những cuộc đời mà điểm bắt đầu và kết thúc rất khó nhận ra. Thẩm Phong sinh ra từ đâu? Chàng có chết không? Người con gái kinh qua bão táp lịch sử có chết không? Kết cục câu chuyện họ thế nào? Đặt những câu hỏi này cũng giống như đặt ra câu hỏi "Âm nhạc bắt đầu từ đâu và kết thúc ở đâu?" vậy…

Tiếng đàn dìu dặt mãi không thôi, những trang cuối cùng vẫn chưa phải là giới hạn.

Ở ngã ba lịch sử, văn minh, nghệ thuật của quê hương mình, Sơn Táp vẽ ra những bức tranh tỉ mỉ bằng ngôn ngữ tiểu thuyết, với những chất liệu đầy kì thú, tất nhiên, nhưng cũng với những điều đơn giản thường nhật mà chỉ có nhà văn mới đem lại độ căng trên từng con chữ nữa. Cả thế gian dồn nén lại trong cuốn tiểu thuyết, như thời gian, như âm nhạc, như độ dày ẩn trong khoảnh khắc không nói nên lời của một người yêu đàn được ngắm một cây đàn cổ cầm. Khỏa thân.

"Đàn Cổ Cầm khỏa thân" là tác phẩm mới nhất của nhà văn người Pháp gốc Trung Quốc Sơn Táp được Dinhtibooks mua bản quyền và xuất bản tại Việt Nam. Cũng giống như các tác phẩm đã làm nên danh tiếng của cô trên văn đàn thế giới như "Thiếu nữ đánh cờ vây", "Nữ hoàng"… Sơn Táp vẫn đi sâu khai thác quê hương mình trong văn chương trên ba góc độ chính: văn hóa, nghệ thuật và nữ quyền. Các tác phẩm của Sơn Táp được đặt trong không gian nghệ thuật, có yếu tố xung đột chính trị, văn hóa (Bốn kiếp thùy liễu, Thiếu nữ đánh cờ vây, Nữ hoàng ) và có thiên hướng đòi giải phóng nữ quyền (Thiếu nữ đánh cờ vây, Nữ hoàng). Người phụ nữ trong tác phẩm của Sơn Táp luôn mạnh mẽ, cố thoát ly khỏi bối cảnh xã hội đầy nguy hiểm (Thiếu nữ đánh cờ vậy, Nữ Hoàng). Họ tự tìm lấy cho mình lẽ sống nhờ nghệ thuật (Thiếu nữ đánh cờ vây), và chính trị ( Nữ Hoàng) nhằm vươn lên, tách mình khỏi xã hội nhơ nhớp.

"Đàn Cổ Cầm khỏa thân" hội tụ đủ những tinh hoa trong ngòi bút của Sơn Táp với một nhân vật nữ chính giàu nghị lực và mạnh mẽ, tranh đấu trong một xã hội loạn lạc, đầy hiểm nguy. Cuốn tiểu thuyết đưa người đọc phiêu lưu qua những biến cố khốc liệt của lịch sử, chứng kiến những hưng thịnh, vong suy của cả một giai đoạn lịch sử Trung Hoa, nhưng vẫn thấm đẫm chất thơ, chất nhạc, chất nghệ thuật, văn hóa, được nhà văn thổi vào từng con chữ. Nói không ngoa khi Sơn Táp biết cách viết nhạc bằng văn chương, chơi đàn bằng ngôn ngữ, để chơi lên một bản nhạc xúc động nhưng cũng đầy bi tráng về một câu chuyện tình kéo dài đến 200 năm..

(Báo danviet.vn giới thiệu ngày 19/6/2013)

Minh Minh

1. Bìa sách được đơn vị xuất bản ở Việt Nam giữ nguyên so với bìa gốc của bản tiếng Pháp La Cithare Nue (dịch sang tiếng Anh là The Naked Zither). Đó là hình một phụ nữ khỏa thân có mái tóc xõa theo tấm lưng thanh mảnh, đường uốn lượn dọc cơ thể – vai, eo và hông – vừa đẹp vừa giống với hình dáng một chiếc đàn.

Đầy nữ tính, cổ điển. Nhất là hình ảnh mái tóc đen dài gợi nhớ đến chính tác giả ngoài đời.

Sơn Táp (Shan Sa) là một nhà văn từng đoạt giải Goncourt (Pháp) cho giới trẻ năm 2001, tác giả của tiểu thuyết Thiếu nữ đánh cờ vây nổi tiếng Việt Nam. Như các tác phẩm khác của chị, Đàn cổ cầm khỏa thân xoáy sâu vào thân phận người phụ nữ thời phong kiến Trung Hoa.

Ngòi bút Sơn Táp mang đặc điểm rất đặc trưng của một người cầm bút tha hương (đang sống tại Pháp): luôn hướng về quê nhà. Và lịch sử.

Nhà phê bình Nguyễn Thị Minh Thái từng nói Sơn Táp có một lợi thế tuyệt vời là con nhà có truyền thống làm nghiên cứu lịch sử văn hóa, trong nhà có một kho tư liệu đồ sộ để tra cứu, nhưng không thể phủ nhận tố chất và nghị lực của nhà văn khi đã biến lợi thế của gia đình đó thành lợi thế của riêng mình. Chị đọc, nghiên cứu và thấm nhuần những tư liệu cổ.

Và đây, Đàn cổ cầm khỏa thân, tác phẩm mới nhất của chị, tiếp một câu chuyện về Trung Hoa thời năm 420 – 585 đầy biến động, là tiểu thuyết lịch sử lãng mạn pha chất liêu trai.

2. Xuyên suốt tác phẩm là số phận của một người phụ nữ, Bà Mẹ Trẻ, người sau này là hoàng hậu của một vương triều ngắn ngủi, song hành với nàng là số phận cây đàn cổ cầm tượng trưng cho những giá trị cổ điển đẹp đẽ thiêng liêng nhưng tàn lụi cùng thời gian. Cây đàn và người đàn bà, như hai mà một. Hình dáng cũng giống nhau quá đỗi, và đều gắn bó với khúc nhạc Quảng Lăng tán về người bạc mệnh. Độc giả phương Tây tìm thấy ở những chi tiết này một sức hấp dẫn hiển nhiên: cuốn sách thuộc top 10 sách bán chạy ở châu Âu năm 2010.

Chất liêu trai thể hiện ở phần cuối tác phẩm khi gần 200 năm sau, linh hồn Bà Mẹ Trẻ trở về cùng với tấm gỗ nắp quan tài vốn bị Thẩm Phong, một người thợ làm đàn trẻ tuổi, lấy trộm từ mộ nàng.

Cuộc ân ái giữa người và ma diễn ra như mộng mị. Không phải là một cuộc mây mưa đáng nguyền rủa, mà là duyên gặp gỡ của tri âm tri kỷ, những người thực sự còn yêu tiếng đàn cổ cầm: chính Thẩm Phong mới nghe được tiếng nhạc vang lên "trong veo như tiếng ngọc trai" trong lăng mộ Bà Mẹ Trẻ, còn người bạn đi cùng lại không nghe được. Đó là dấu hiệu của tri âm, càng quý giá vào thời các giá trị cũ tài lụi, điệu nhạc của cây đàn trở nên buồn bã và lạc lõng, không thể là một phần của dàn nhạc cung đình.

"Đàn ông và phụ nữ phải chăng là hai mảnh gỗ làm nên mặt đàn và đáy đàn cổ cầm? Thẩm Phong nghĩ. Duyên tiền định sẵn cho nhau, họ phải gặp nhau, quấn lấy nhau, để phát ra một điệu nhạc duy nhất" – trích trang 329 của tiểu thuyết.

Chính là nó. Âm nhạc. Thứ mà tác giả đắm đuối trong toàn bộ tác phẩm, đến cùng với sự thăng hoa của tình yêu. "Thời gian là âm nhạc. Mênh mông là âm nhạc. Nó sẽ không bao giờ tắt! Hãy viết ra, hãy viết ra vì chúng ta" – trích trang cuối 382.

Đàn cổ cầm khỏa thân, tiểu thuyết của Sơn Táp, do Amunbooks và NXB Văn học ấn hành.

(Báo thethaovanhoa.vn giới thiệu 7/7/2013)

Hạ Huyền

Thể thao & Văn hóa