Cha Và Con – Tái bản 06/08/2008

Tên sách: Cha và con
Nguyên tác: The Road
Người dịch: Thanh Nhã
Tác giả: Cormac McCarthy
NXB Văn hóa Thông tin

Đúng, chỉ vẻn vẹn có hai người. Không rõ tên, không rõ tuổi. Chỉ biết có một ông bố hơi già. Vợ ông đã mất. Cậu con trai hẳn là còn nhỏ, gầy yếu luôn “xanh xao và run rẩy”. Người đọc sẽ gặp họ trong cuộc hành trình dài dằng dặc suốt 294 trang sách. Họ cứ đi và đi, cứ như hai thày trò đang vượt ngàn dặm đường thiên lý giống như thầy trò Đường Tăng năm xưa sang Tây Trúc thỉnh kinh vậy. Nhưng, truyện Tây Du Ký không giống thế. Bốn thầy trò Tam Tạng đi qua bao núi cao, rừng thẳm, gặp không biết bao nhiêu người. Người hiền thánh nhân cũng lắm. Ma quái, yêu tinh cũng nhiều. Còn cha con nhà kia thì đi qua không biết bao nhiêu địa danh mà kể. “Vào trưa ngày hôm sau, họ đi qua thành phố… Thành phố hầu như bị thiêu trụi. Không còn một vết tích nào của sự sống”. “Họ tiếp tục lên đường vào buổi sáng. Một vùng đất ảm đạm… Bên trong kho thóc, ba xác chết treo lơ lửng trên xà nhà”. “Hai cha con đi qua đồng cỏ… Những thân cây chết khô và xám đen bị tuyết che phủ”. “Hai cha con xác định hướng trên bản đồ nhưng thực sự anh không biết mình đang ở đâu”. “Anh bắt đầu nghĩ rằng cái chết đang gần sát hai cha con rồi và họ nên tìm một nơi nào đó để chết mà không sợ ai tìm thấy”… Suốt cả chặng đường xuôi phương Nam không có điểm dừng ấy, người đọc chỉ nhận ra sự tàn phá, cô quạnh, sự sống lúc ẩn lúc hiện. Môi trường, nhà cửa, cây cối, đường sá đều như vừa qua một thảm hoạ. Đến con người cũng không thấy đâu (ngoài hai cha con nọ). Quả là một lối dẫn chuyện hết sức lạ kỳ. Nhưng đây là một cách dẫn chuyện “ảo mà thực” của McCarthy. Cái đích ông nhắm tới là thông điệp mang tính thời đại: Sự sinh tồn của con người chúng ta đang bị lâm nguy…

Hành tung của hai cha con nhà kia rất mơ hồ, bí hiểm. Nhưng đó hoàn toàn không phải là một kết cấu tuỳ tiện, vô bổ. Bố con họ không đi trong vô định. Phải chăng là họ đang trốn chạy khỏi cuộc sống? Những đoạn đối thoại cho thấy ông bố kiên trinh, nhẫn nại, giàu lòng trắc ẩn đến mức nào. Còn cậu con trai bé nhỏ thì khôn ngoan, già dặn hơn tuổi nhiều. Cậu chịu đựng cùng cha mọi nỗi gian nan vất vả khôn cùng. Đói khát, nắng mưa, rét mướt. Nhưng cao hơn cả là sự lo lắng mơ hồ, sự mất niềm tin nghiêm trọng về những con người trong cộng đồng: Họ sẽ tìm cách giết chúng ta. Họ sẽ không giết được cha con mình đâu. Họ có thể lắm chứ… Trong cuộc trường chinh ấy, hai cha con chẳng có gì ngoài đôi chân để bước, đôi bàn tay để lo liệu mọi việc và một quyết tâm đi tìm lẽ sống. Có cảm giác họ đang rơi vào tuyệt vọng, nghi ngờ tất cả. Tác giả tiểu thuyết đặt người đọc vào một trò “ú tim” khi không có một địa danh, một cộng đồng người, một thời gian lịch sử cụ thể nào. Một tiểu thuyết “siêu tưởng” mà mạch sự kiện chỉ được người đọc hình dung qua các cuộc đối thoại triền miên của hai thế hệ trên đường thiên lý. Đúng như tờ Waterstone’s Books Quaterly đã viết: “Vừa sợ, vừa hay, cả câu chuyện đều viết về chúng ta với những điều tốt đẹp nhất và cả những điều xấu xa nhất của con người”.

Ai từng đọc Jack London sẽ nhận ra những tình huống khắc nghiệt của cuộc sống trong những trang viết của ông năm xưa được tái hiện trong tiểu thuyết của McCarthy. Mc Carthy quả là bậc thày về đối thoại ngắn. Nhà văn tỉnh táo, lạnh lùng. Hai cha con nhà nọ cứ túc tắc, nhát gừng đối thoại. Nhưng những trang viết của ông toát lên tình nhân văn đặc biệt sâu sắc và cảm động. Cũng bởi những chi tiết trong truyện luôn thay đổi, mới lạ, sinh động và luôn luôn là nghiệt ngã. Cuộc sống ở đây không phải là một bài ca. Cha và con không phải là một cuốn sách có thể đọc ngốn ngấu “ăn sống nuốt tươi” được. Bạn phải đọc nó trong một tâm thế bình tĩnh với một thái độ chiêm nghiệm. Bạn sẽ tự rút cho mình nhiều nhận định về triết lý nhân sinh rất thực, rất thấm thía…

Kết cục là một trong hai nhân vật (người cha) đã gục ngã. Ông đi theo vợ vào thế giới bên kia để lại đứa con bé nhỏ chơ vơ giữa cuộc đời. Nhưng cậu bé năm xưa còn ngơ ngác, dại dột (ở đầu tiểu thuyết) giờ đây đã khác. Cậu bất ngờ gặp được những đồng loại tốt hơn cậu tưởng. Điều đáng nói, đáng suy ngẫm, nằm trong lời bộc bạch của cậu “Con biết rồi. Lửa ở trong con. Luôn ở trong con”.

PGS – TS Phạm Văn Tình

(Evăn)

Cuốn tiểu thuyết kỳ lạ mở ra một không gian kỳ lạ của Cormac McCarthy hút người ta vào từ dòng đầu tiên đến dòng cuối cùng. Không thể rời mắt, thậm chí không dám cả chớp mắt. Tất cả những gì tồi tệ nhất mà trí tưởng tượng con người có thể hình dung ra về ngày tận thế đều có trong Con đường (The road – bản dịch tiếng Việt là Cha và con – ảnh).

Một không gian giả định vào một ngày nào đó của thời hiện tại, khi một tai họa khủng khiếp nào đó (chiến tranh hạt nhân, động đất, sóng thần, núi lửa) đã phá hủy tất cả, thiêu đốt tất cả, cuốn trôi tất cả thành tựu của văn minh, chỉ còn hai cha con nhà kia sống sót, lầm lũi đi trên đường.

Hai cha con đi qua những thành phố cháy trụi, những làng mạc xác xơ, những tòa lâu đài chứa đầy hầm xương người, họ gặp những kẻ lang thang đói khát, họ chạy trốn bọn ăn thịt người… Họ đi về phương nam, nơi có biển. Và càng đi càng vơi hi vọng về ngày mai, về sự sống và lòng ham sống.

Nhưng có một thứ không gì dập tắt được trong họ: đó là tình cha con. Tình cha con trong kiệt tác này của Cormac McCarthy sần sùi, thô ráp, mong manh, run rẩy, tinh tế nhưng cũng mãnh liệt vô cùng. Chỉ có tình yêu mới có thể khiến người cha vượt qua hàng ngàn lần cái chết rình rập để đưa con mình tiếp tục cuộc hành trình. Cuộc hành trình mà nhiều khi ông biết là vô định nhưng vẫn luôn bắt con mình phải tin: biết đâu có cái gì đó tốt đẹp hơn ở cuối con đường.

Điều gì phải đến rồi cũng đến: người cha gục ngã vì kiệt sức.

Nhưng cuối con đường đúng là có ánh sáng: đứa con trai gặp được đồng loại – không – ăn – thịt – người.

Cuốn sách đoạt giải Pulitzer văn chương 2007, và người đọc của năm nay chắc chắn không một mảy may nghi ngờ giá trị của giải thưởng này khi khép lại trang sách cuối cùng.

Có quá nhiều liên tưởng chờ ta ở cuối con đường.

Thu Hà
(Nguồn: Báo Tuổi Trẻ)

Cuộc trường chinh vạn dặm, có vẻ như không mục đích của hai nhân vật không rõ tên tuổi trong tác phẩm Cha và con (nhà văn Mỹ Cormac McCarthy, NXB Văn hóa Thông tin) như có một ma lực. Ngay thời điểm dễ làm nản lòng người đọc thì những trang chữ lại bắt đầu toát lên một sức hút đến lạ lùng

Cha và con – hai hình hài một già một trẻ đi trong sự hoang tàn của cuộc sống. Cảnh vật mênh mông, không khí ảm đạm và chết chóc cứ trải dài qua những đồng cỏ, những thành phố, những ngả đường không tên gọi. Những bước chân đi qua dặm trường dằng dặc, đến tê tái. Nhưng họ cứ đi – tìm hình hài người và hình hài của sự sống.

Nỗi đau của người cha và sự hồn nhiên của cậu con trai nhỏ; sự mất niềm tin vào cộng đồng của một người từng trải và niềm hy vọng mãnh liệt, tin tưởng vào cuộc đời tươi đẹp của một đứa trẻ cứ thế dội vào nhau. Hai cực cảm xúc của nhân vật đã gợi một cảm xúc mãnh liệt trong lòng người đọc. Vừa đau xót vừa khát vọng; vừa hủy diệt vừa ươm mầm… Và phía cuối cuộc hành trình ấy là sự gục ngã của người cha, bên cạnh sự trưởng thành, vững chải của đứa con. Một sự giải thoát vào thế giới bên kia để thổi vào sự sống một sức mạnh sinh tồn.

Cha và con không là một tác phẩm cần đọc trong thái độ chiêm nghiệm và tĩnh tại. Cuộc sống của mỗi người là một hành trình đi đến sự chết. Nhưng đi trong hành trình ấy như thế nào, đau khổ hay hạnh phúc, sóng gió hay bình yên là tùy vào nhận thức, sự lựa chọn và thái độ sống của mỗi người.

Hải Phong
(Nguồn: Báo Người Lao Động)