Phan Quang là một nhà báo. Trong chuyến đi đến nhiều tỉnh và thành phố của đất nước Trung Hoa: Bắc Kinh, Thượng Hải, Tây An, Thiên Tân, Hàng Châu, Tô Châu, Quảng Châu, Tứ Xuyên, Trùng Khánh, Chiết Giang, Thiểm Tây… tận mắt nhìn thấy những di sản văn hóa có lịch sử hàng nghìn năm của Trung Quốc, cho nên mỗi Bước chân qua đi, còn lại đôi điều cảm nhận. Và Trầm ngâm bên mộ vua Tần được ông dùng làm tiêu đề cuốn sách ký sự này.
… Cái khái niệm về thời gian vô thủy vô chung so sánh với ý thức về cuộc đời ngắn gủi đến là vô nghĩa của một sinh vật phù du quả đã làm day dứt biết bao người từ thời cổ đại đến ngày nay. Nhưng với Tần Thủy Hoàng, mơ ước về cõi vĩnh hằng là sự vĩnh hằng cùng với quyền uy tuyệt đối, với sự độc đoán thậm chí cường bạo đến mất hết nhân luân mà ông muốn mang theo nguyên vẹn xuống nhà mồ.
… Vừa mới lên ngôi đã nghĩ tới chuyện xây lăng mộ. Điều động bảy mươi vạn người làm suốt ba mươi bảy năm; và để xóa dấu tích đã cho chôn sống tất cả những người hoàn tất việc thi công (theo các nhà sử học, dân số toàn Trung Hoa hồi ấy ước hai mươi lăm triệu người). Vả cả đại quân mà vua Tần mang theo mình về cõi bên kia đã rơi vào lãng quên hơn hai nghìn năm ngoại trừ mấy dòng ngắn ngủi mà nhà làm sử trứ danh Tư Mã Thiên đã ghi lại một cách khá mơ hồ trong bộ Sử ký của ông…
Một số tái bản nhiều lần như: Một mình giữa đại dương, hoặc Đồng bằng sông Cửu Long. Bản dịch Nghìn lẻ một đêm của ông in đến lần thứ 18. Gần đây, qua tập Bên mộ vua Tần, NXB Thuận Hóa, quý II-2004, nhà báo kỳ cựu Phan Quang tập hợp 17 bài ký về đất nước Trung Hoa bao la qua các địa danh nổi tiếng: Bắc Kinh, Thiên Tân, Thẩm Dương, Thiểm Tây, Tây An, Giang Tô, Nam Kinh, Thượng Hải, Hàng Châu, Tô Châu, Quảng Châu, Tứ Xuyên, Trùng Khánh…
Nơi đâu ông cũng tìm gặp “dấu tích một nền văn hóa”. Nhất là khi dấu tích đó gợi lên mối liên hệ xa gần tới văn chương nước ta. Ông cảm nhận những giao lưu và tác động đậm đà giữa hai nguồn văn hóa trong dòng chảy ngọt ngào và sống động của lục bát Việt Nam: Triều đâu nổi tiếng đùng đùng. Hỏi ra mới biết rằng sông Tiền Đường. Hiện tượng triều dâng, xua nước sông chảy ngược và tạo nên sóng lớn dữ dội ở cửa sông Tiền Đường tỉnh Chiết Giang là “đặc biệt hùng tráng và ngoạn mục. Ngọn triều lớn nhất trong năm xảy ra vào dịp Trung thu nên người thành phố Hải Ninh (Chiết Giang) tổ chức “Ngày hội quan triều (xem triều” hằng năm, tới nay hội này thành điểm cao của mùa du lịch”. Ông đến Hải Ninh dự ngày hội ấy, cùng mấy vạn người đổ về cửa sông Tiền Đường, để “đón triều lên” theo dự báo. Đúng là triều đến, với làn sóng trắng đục hiện lên rất xa, vắt từ bờ này sang bờ kia. “Quang cảnh hùng vĩ ấy diễn ra gọn trong mười một phút” (Triều sông Tiền Đường). Những cảm xúc khác được Phan Quang ghi lại qua: Tây Hồ mùa thu, Nhà cũ Lỗ Tấn, Đường vào đất Thục… Trong đó, Trầm ngâm bên mộ vua Tần, theo chúng tôi, là bài ký sâu lắng nhất toàn tập. Bài này nhắc đến Tần Thủy Hoàng khi sống cất quân thôn tính sáu nước, lập nên đế chế phong kiến đầu tiên ở Trung Hoa, khi già lại phải chịu thất bại trước luật sinh tử, dầu đã phái người “lên núi xuống biển tìm thuốc trường sinh, song cái chết vẫn là cái chết, nó không nể vì quyền uy”. Đối mặt với thực tế đó, Phan Quang trở nên “trầm ngâm trước sự nhỏ bé về tầm vóc, về sự ngắn ngủi trong đời sống con người… so với chiều dài lâu của lịch sử và sự trường tồn của nhân dân”.
Giao Hưởng ( 6/8/2004)
Xem thêm nhiều hơn Thu gọn
Khi ta lớn-tủ sách cho tuổi mới lớn | |
(SGGP Ngày 17/01/2007) | |
Mới đây, NXB Trẻ đã quyết định cho ra mắt một tủ sách đặc biệt chỉ dành riêng cho các bạn trẻ tuổi mới lớn với nhan đề: Khi ta lớn.
|
