Đây là câu chuyện về một cuộc chạy đua – không phải để cạnh tranh với các loại vắc-xin khác hoặc các nhà khoa học khác, mà là chống lại một loại virus chết người và tàn khốc.
Vào ngày 1 tháng 1 năm 2020, Sarah Gilbert, giáo sư ngành vắc-xin tại Đại học Oxford, đã đọc một bài báo về bốn người ở Trung Quốc mắc một chứng viêm phổi kỳ lạ. Trong vòng hai tuần, bà và nhóm của mình đã thiết kế một loại vắc-xin chống lại mầm bệnh mà chưa ai từng thấy trước đây. Chưa đầy 12 tháng sau, việc tiêm chủng đã được triển khai trên toàn thế giới để cứu sống hàng triệu người khỏi COVID-19.
Vắc-xin giữ kỷ lục “từ phòng nghiên cứu đến khi ra thị trường” trước đó là vắc-xin quai bị, được phát triển trong bốn năm vào những năm 1960. Nhưng vì khó khăn trong việc gây quỹ cho nghiên cứu vắc-xin và các rào cản khác nhau trong quản lý, phải mất 10 năm để hầu hết các loại vắc-xin mới được cấp phép, và thậm chí sau đó, chỉ một thông cáo báo chí vội vã hoặc một nhận xét sai lầm của một chính trị gia có thể nhanh chóng khiến mọi công việc khó khăn trước đó bị đổ xuống sông xuống biển.
Trong cuốn sách này, chúng ta được nghe trực tiếp từ Giáo sư Gilbert và đồng nghiệp của bà, Tiến sĩ Catherine Green, khi họ tiết lộ câu chuyện về việc điều chế vắc-xin Oxford AstraZeneca cũng như thứ khoa học tiên tiến và công việc cực kỳ chăm chỉ để tạo ra nó.
Trong các chương xen kẽ, được kể từ quan điểm của “Sarah” hoặc “Cath”, các tác giả đã chỉ ra rằng họ không phải là “những hãng dược lớn” mà là hai người bình thường cố gắng đạt được một kỳ tích phi thường trong khi phải đối phó với những căng thẳng hằng ngày khi phải làm mẹ toàn thời gian và trụ cột trong một lĩnh vực nổi tiếng là không an toàn và được trả lương thấp. Đây là câu chuyện của họ khi chiến đấu với đại dịch như những người bình thường trong những hoàn cảnh phi thường. Sarah và Cath chia sẻ những khoảnh khắc thót tim trước cơn bão, họ tách biệt sự thật ra khỏi những điều hư cấu, họ giải thích cách tạo ra một loại vắc-xin an toàn trong thời gian kỷ lục trước sự chứng kiến của cả thế giới và họ cho chúng ta hi vọng vào tương lai.
Như Sarah và Catherine chỉ ra, không có cách nào hiệu quả hơn về chi phí để cải thiện tuổi thọ và chất lượng cuộc sống của một người so với một loại vắc-xin chống lại một căn bệnh khó chịu. Tuy nhiên, sự do dự về vắc-xin lại là một vấn đề khác, và nó phản ánh sự quan tâm và lo lắng của họ khi họ dành nhiều đoạn trong cuốn sách của mình để làm sáng tỏ nghiên cứu của họ và đặt những rủi ro của việc tiêm chủng vào hoàn cảnh thực tế.
Với cuốn sách này, tác giả sẽ đưa bạn vào phòng thí nghiệm để tìm hiểu xem khoa học sẽ cứu chúng ta như thế nào khỏi đại dịch này và cách chúng ta có thể chuẩn bị cho đại dịch không thể tránh khỏi tiếp theo.
ĐÁNH GIÁ/NHẬN XÉT CHUYÊN GIA
“Đây là một trong những khoảnh khắc hoành tráng và tiên phong nhất trong lịch sử nhân loại, có thể so sánh với cuộc chạy đua đưa con người lên Mặt trăng, việc phát hiện ra DNA hay lần đầu tiên lên đỉnh Everest. Vắc-xin của Oxford AstraZeneca là một chiến thắng và những người tạo ra nó là những người cứu rỗi. Khoa học là chiến lược thoát khỏi đại dịch, miễn là chúng ta cung cấp thứ khoa học đó một cách công bằng cho thế giới – như tất cả những con người đáng kinh ngạc đằng sau vắc-xin Oxford AstraZeneca luôn mong muốn – thực sự là “Vắc-xin của mọi người” – Jeremy Farrar, Giám đốc Wellcome Trust
Cuốn sách này là một thành công sâu sắc. Tôi mới chỉ được đọc một vài cuốn sách cho mình một cái nhìn trực tiếp, mở rộng tầm mắt về khoa học ứng dụng – về thứ khoa học anh hùng và xuất sắc. – Sunday Times
Khẩn cấp và hấp dẫn … Một câu chuyện về công việc khó khăn và chiến thắng trước những điều bất lợi, một cái nhìn sâu sắc về vắc-xin nói chung … Tôi đặc biệt yêu thích những khoảnh khắc cá nhân của tác giả trong cuốn sách … Tôi thách thức bất cứ ai đọc nó và không cảm thấy ấn tượng. – Guardian
TRÍCH ĐOẠN HAY
Ngày mà chúng tôi mong đợi kể từ mùa hè chắc chắn đang đến gần. Chúng tôi tự tin rằng mình sẽ có các kết quả trước cuối năm. Dù thế, bất cứ khi nào chúng tôi thu được kết quả, sẽ vẫn còn nhiều việc phải làm trước khi loại vắc-xin này có thể được tiêm cho mọi người. Chúng tôi phải cung cấp mọi dữ liệu cho các nhà quản lý, họ sẽ cần kiểm tra lại dữ liệu và quyết định có cấp phép sử dụng khẩn cấp cho vắc-xin hay không, và cho nhóm dân số nào. Thông thường một thử nghiệm sẽ hoàn thành tất cả những việc theo dõi dự tính, thường là một năm với mọi người tham gia, báo cáo kết quả về tính hiệu quả, và sau đó nhiệm vụ chuẩn bị dữ liệu để nộp cho nhà quản lý sẽ bắt đầu. Nhưng như những gì chúng tôi làm trong suốt năm rồi, chúng tôi tiến hành đồng thời các nhiệm vụ mà thông thường sẽ được thực hiện theo trình tự. Chúng tôi không biết chính xác khi nào cần phải hoàn thành việc phân tích nhưng, giống như việc chuẩn bị cho một bài kiểm tra sẽ diễn ra vào một ngày chưa xác định hay tham gia thi chạy mà không biết vạch đích ở đâu, chúng tôi đang làm việc cật lực để chuẩn bị. Có khoảng nửa triệu trang dữ liệu cần được kiểm tra. Đó không phải là một việc dễ dàng.
VỀ THÔNG TIN TÁC GIẢ
Tiến sĩ Sarah Gilbert là Giáo sư ngành vắc-xin tại Đại học Oxford và là đồng sáng lập Vaccitech. Bà có chuyên môn trong việc phát triển vắc-xin phòng cúm và các tác nhân virus gây bệnh mới nổi.
Tiến sĩ Catherine Green là phó Giáo sư tại Trung tâm Wellcome Centre for Human Genetics thuộc Đại học Oxford. Trong đại dịch COVID-19, bà tham gia vào nhóm phát triển vắc-xin của Oxford-AstraZeneca.